Deneme

Yeni Marmara gazetesi ailesi olarak Ankara’da TBMM’ne bir ziyaret gerçekleştirmiştik.

Meclisteyken Bursa'daki canlı bomba olayını işitince aklıma hemen Bertrand Russell geldi.

Kitaplarını tutkuyla okuduğum, matematikçi filozof,  Bertrand Russell  BBC'deki bir söyleşide programcının, ‘’düşünceleriniz için ölür müsünüz’’ sorusuna hiç tereddütsüz,  ‘’hayır!..’’ demiş, sunucunun şaşkınlıkla, ‘’ama nasıl olur?’’, sorusuna ise o ünlü yanıtını vermişti:

‘’Evet, düşüncelerim için ölmem, çünkü yanlış olabilirler.’’

Daha önce, ’’Dünyanın sorunu, akıllılar hep kuşku içindeyken aptalların küstahça kendilerinden emin olmalarıdır’’ demiş olan Russell haklıydı.

Hiç bir inanç, ideoloji, kuram, dava insan öldürmeye değmez.

Hiç kimse hiç kimse karşısında cinayet işleyecek kadar haklı değildir.

Şiddet, katliam, cinayet  gibi yanlış araçlarla doğru değerler oluşturulamaz.

Kutsal olan insan hayatıdır.

Haklı dava her aracı meşru kılar anlayışı iki yüzlülüktür, alçaklıktır.

İnsani olmayan, erdemli olmayan vicdani olmayan hiçbir araç meşru değildir insan hayatı karşısında.

Pusu, suikast, kumpas, cinayet, katliam, savaş barbarlıktır; barbarlar sadece yıkım oluştururlar, yıkarlar ama yıktıklarının yerine yeni bir şey koyamazlar.

Hayatı yenilemek, insana değer katmak topluma yararlı olmak şiddetle mümkün olmaz.

Viva la muerte (Yaşasın Ölüm)

Yıl 1936…

İspanya’daki Salamanca Üniversitesi’nde Columbus Günü kutlamaları yapılıyordur.

İspanyol İç Savaşı sürmektedir, Salamanca faşist Frankistlerin kontrolündeki bir kenttir.

Kutlamalara katılanlar arasında Salamanca Başpiskoposu, Franco’nun karısı ve “Viva la muerte” (Yaşasın Ölüm) sloganının “yaratıcısı”, Franco’nun faşist generallerinden José-Millán Astray’da vardır.

Büyük düşünür ve romancı  Miguel de Unamuno üniversitenin rektörüdür.

Tören kısa zamanda faşist bir gösteriye dönüşür, salona şiddet dili hâkim olur.

Konuşan bir profesör Bask ülkesi ve Katalonya’yı kansere benzetir ve şöyle der:

 “Faşizm usta bir doktor gibi canlı eti keserek bunları itlaf edecek”.

General Millán-Astray, bu cümleyi desteklemek için bağırır:

‘’Muera la inteligencia! Viva la muerte!” (“Aydınlara ölüm! Yaşasın ölüm!”)

Oluşan havadan çok rahatsız olan Salamanca Üniversitesi Rektörü yazar filozof Miguel de Unamuno  kürsüye gelir:

‘’Biraz önce Viva la Muerte!” diye saçma ve ölü sevici bir ant duydum. Hayatımı, yazdıklarımı anlamayanları rahatsız eden paradokslar yazarak geçirdiğim için bu konuda uzmanım ve bu paradokstan tiksindim. General Millan-Astray bir sakattır. Ne yazık ki bugün İspanya’da çok sakat var ve eğer Tanrı bize yardım etmezse daha pek çok olacak. Generalin kitlelerin psikolojisini yönetebileceğini düşünmek bana eza veriyor. Bir sakat, çevresindeki sakatların sayısını artırarak kendini rahatlatmaya çalışıyor.’’

Unamuno sözlerini şöyle bitirir:

‘’Burası aklın tapınağıdır, ben de başrahibiyim. Siz bu kutsal yere küfrediyorsunuz. Kavgayı kazanacaksınız, çünkü kaba gücünüz yeterli. Fakat kalpleri kazanamayacaksınız. Kalpleri kazanmak için ikna etmek, ikna etmek içinse sizin sahip olmadığınız bir şey, akıl ve haklılık gerekir.’’

Bursa’da Ulucami civarında infilak eden canlı bomba belki de aynı saatlerde başlayacak olan CHP’nin Laiklik Yürüyüşü’nü hedef alıyordu.

Bunu bilemeyiz.

Bildiğimiz şudur: ‘’Yaşasın Ölüm’’ diyenler karşısında, ‘’Yaşasın Hayat’’ diye haykırmamız gerek

Yazımı kitap önerileriyle bitireyim: Betrand Russell’den ‘’Batı Felsefesi Tarihi’’ anıt bir kitaptır.

Bilgi açlığı çeken herkes okusun.

Ve roman severler için de, madem Unamuno’dan alıntılardan yaptım, ondan bir kitap önereyim:

Unamuno’nun ‘’Sis’’ romanı okunabilir.

Can Ertan