Deneme

            Bir kavramın zihinde ne olduğunu veya ne anlama geldiğini gösteren tasarıma nelik denir. Her kavram zorunlu olarak bir neliğe sahiptir. Çünkü her kavram, düşünülen bir şey olarak zihinde vardır. Eğer bir kavramın zihnin dışında (nesnel dünyada) somut bir karşılığı varsa, buna o kavramın gerçekliği denir.

Türk milleti denen kavram, son zamanlarda neliği artan ama gerçekliği epey aşındırılmış kolektif bir kavram olarak karşımızda duruyor.

Ancak duygudaşlık ve kader birliği üzerine inşa edilirse bir gerçekliğe kavuşabilen Türk milleti kavramının gerçekliğini, en çok ırkçı ve etnik-milliyetçi söylem içerik erozyonuna uğratıp kemiriyor.

            Türklük bir ayrıcalıktır şiarıyla, 1915 Seyfo ve Ermeni katliamları, 1934 Trakya Yahudi temizliği, 1955 6-7 Eylül olayları, Maraş ve Çorum katliamlarını yapanların ardılları, Nazilerin ”Endlösüng”ünu aratmayan bir stratejiyle, eylemlerini kültürel düzlemde de sürdürüyorlar.

            Kısacası, kültürel soykırım olarak da adlandırabileceğimiz, failler, kurbanlar ve izleyicilerin zımni suç ortaklığında süren bir soykırım tipolojisi daha var. Bence bu soykırım yukarıda sıralanan fiziki soykırımdan da daha tehlikelidir.

Bir azınlık grubun ya da alt kimliğin (cinsel, etnik, siyasi, dini, vs.)  katledilmeden buharlaşması, özetle kültürel soykırım anlamı taşımaktadır.

Fiziki ya da kültürel soykırımlarda izlenen öncelikli strateji  « dehumanization » da denilen, soykırıma hedef kitlenin “insansızlaştırılma”sı yöntemidir.

            Kurbanların insansızlaştırılmaları, yani insanî özellikler taşımadıkları fikrinin halka telkin edilmesi, bir fail (Antichrist/Deccal) tarafından yürütülür. Ülkemizde böyle bir baş fail perspektifi mevcuttur ve bu baş failin adeta bir Antichrist (Deccal) ve Anti-Şizofren nitelikler barındırdığını düşünüyorum.

Peki, ilk bakışta milliyetçi güruhun siyasi gururunu okşayabilen Antichrist ve Anti-Şizofren kavramlarının arkasında aslında hangi anlam derinlikleri var?

Nietzsche tarafından kullanılan Antichrist kavramının günümüzdeki karşılığı anti oedipustur.

Fransız düşünürler Deleuze ve Guattari'ye göre, şizoanaliz, deliliği özgürleştirerek, insanoğlunu kapitalist yabancılaşmadan da kurtaracaktır. Şizoanaliz yönteminde şizofren başkahraman olarak ele alınmıştır. Hem tedaviye ilişkin bir yöntem hem de siyasal bir uygulama olarak şizoanaliz, klasik psikanalizde gerçeklikten kopuk bir kişi olarak betimlenen şizofren tiplemesini, militan, devrimci düzeyine yükselterek, şizofren tiplemesine pozitif atıflar yapar. Şizofrenin karşıtı (anti şizofren) ise faşist benzeri bir paranoyaktır ve gerçekliği keyfi olarak ve zorla toparlayıp birleştirmeye çalışan kişidir; oysaki şizofren gerçekliği oluşturan bölümleri darmadağın eder ve değişikliğe uğratır.

            Türkiye siyasetinde savaş ve ırkçılık gibi hareketler birbirine paralel yollar üzerinde duruyorlar. Türkiye yönetilemez bir ülkeye dönüşme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Erdoğan, Avrupa’ya karşı, kendi gücünü ve hareketlerinin öngörülemezliğini bir korku unsuru olarak kullanıyor.

            Türkiye insanında, simgeler, hatıralar, kin, hoşgörü, niyet, arzu, korkunun yanı sıra etik, sembolik ve ideolojik manzumeler bütünü kanalıyla oluşturulan "algı haritası" çarpık bir siyasal ve sosyal topografya ortaya koyuyor. Son zamanlarda bu haritada yeni bir “Gözyaşı Yolu” (Trail of Tears)*  çizilmeye çalışıldığını gözlemliyorum.  Ruhumuza yüklediğimiz sessizlikle vicdanlarımıza doldurduğumuz suskunluk, V. Woolf'un kendini akıntıya bırakarak yaşamına son vermek için ceplerine doldurduğu taşlardan çok daha ağırdır. Ama bazen hala yaşadığımız yanılsaması ayakta tutar bizi.

            Peki, bütün bu kötücül gidişatın içinde başkaldırıyı öz benliğine kavuşturacak olan şey nedir? Bence yazın, sanat ve şiirdir.

Zira sessizliğin müzikçisidir şiir.

Bazen bize sessiz bir şarkı olarak sesini duyuran, bazen de yıkıcı kurgusuyla farklı bir tarihin ve geleceğin mümkün olduğunu işaret eden şiir, insanlığın en büyük estetik tanrılarından birisidir.

Devrimin, aşkın ve tutkunun nihilist gücünü temsil eder.

Felsefi içerikli şiir, bir yandan düşmüş sınıfı, ayaktakımının yaşama tutun(ama)ma sorunsalını işlerken, diğer yandan ontolojik olarak bireyin bu düzen ve çelişki içindeki “bulantı”sı için yeni perspektifler sunmaya çalışır.

Şiir öznelliğin hakikati ve hakikatin öznelliği arasında bir varoluş durumudur adeta, bu bağlamda, fiziki evrenle bağlarımızı tümüyle koparmadan, metafizik düzlemde birlikte kilometrelerce yol alabileceğiniz bir müttefiktir.

Kanımca şiirin bir isyan ve muhalif iletisi içermesi zorunludur, fakat şiir bir silah olarak kullanılmaya çalışılır ise, bu başkaldırının ıslah olup katharsisle sonuçlanması kaçınılmazdır.

Şiir iletisini en güçlü şekilde, slogancı bir içeriği katharsise yönelterek değil, bir mısra damlasının içinde bir felsefe bulutu yoğunlaştırmakla iletebilir.

Şiir, burjuva entrikasına dönüşmüş olanı ile “sıradan insan”ı deşifre eden bir işlev de yüklenir. Okuyucu ve sanatçı, şair arasındaki dolaysız enerji alışverişi için ”sıradan, vasat” insan, bence de, aradan çekilmek zorundadır.

Ama şiir, hatta kelam, artık düzeni o denli tehdit etmiyor. Devlet şiirden korkmuyor, ortalama, vasat insan ve halk ise şiirden yana olmadı hiçbir zaman. Şairler hala meczuplar, romantik âşıklar ve sürgünler olarak görülmekteler. Mahalle onlara, Osmanlı’dan beri toplumsal geleneklerimize yerleşmiş olan, mahallenin delilerine gösterilen toleransla yaklaşıyor. 

Ama olsun “gerçeğin dağlarına umutsuzlukla çıkılmaz.”, diyor Nietzsche, ben, gerçeğin dağlarına şiirle çıkılabileceğine inananlardanım…

Josef Kılçıkçız

*-“Gözyaşı Yolu” (Trail of Tears):

1830'larda Cherokee kizilderililerinin, beyazlara yer acmak icin bugünkü Georgia eyaletinden Oklahoma'ya zorla göç ettirilirken çizdikleri rotaya verilen ad. Göç sırasında 4 bin Cherokee, yetersiz koşullar nedeniyle yolda ölmüştür.