Deneme

Sitemizin kâğıt hurdacısı, arkeolog yazarı olarak bu hafta eski kitap yığınından elime geçen bir dergiyi sizinle paylaşıyorum; Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi. 1965 yılının Mayıs-Haziran sayısı. Benimle yaşıt. Elimde derginin başka nüshaları yok, kütüphaneye nasıl girmiş bilmiyorum. Annem, benim doğumum nedeniyle almış olabilir mi, ayı da tutuyor çünkü (Haziran). “İlk çocuğumu doğurdum, dur hele, bunun anısına Diyanet’in dergisini alayım, kenara koyayım, hatıra olsun” demiş midir? Zannetmiyorum. Artık neyse ne. Tevafuk deyip geçelim.

Merak edenler için, dergideki yazılar hakkında yorumlarda daha fazla bilgi verebilirim, şimdilik kalabalık yapmasın ama iki yazıdan bahsetmeden geçmeyeyim. Birincisi, “İslâm’da Bâtıl İnanışın Yeri Yoktur” başlıklı olanı. Burada her Müslümanın kaçınması şart olan bâtıl ve bozucu inanışlar sayılıyor; “baykuş ötmesi, köpek uluması, önünden kedi, köpek, tavşan geçmesi, elden sabun, makas, maşa alınmasının uğursuz olduğuna inanmak; çaput bağlama, muska yazma, cin derdirmek, sihir, büyü yapmak, yatırların niyetine kurban kesmek, başlarında namaz kılmak, güneş ve ay tutulmasında dümbelek çalmak, cenaze çıkan eve ışık koymak, loğusa kadınlara kırmızı elbiseler giydirmek, iki bayram arasında nikâh yapılmayacağına inanmak, kapı eşiklerine nal, tabak çakmak, köpek başı iskeleti asmak, çocukların omuz başlarına nazar boncuğu ve iğde dalından yapılma boğurdak tâbir olunan şeyleri asmak, bakla dökmek, remil atmak, akşam vakti bir hacet bitirmenin, Cuma günü yola çıkmanın, Salı günü çamaşır yıkamanın uğursuzluğuna inanmak, bir dededen medet ummak, onun adına bir şeyler adamak, bir şeyhe bağlanmak, onu Allah ile kendi arasında rabıta telâkki etmek, onun artığından ve tükrüğünden, abdest ve gusül sularından yemek, içmek, ölmüşlerin mezarı başına mum yakmak, tavukların ve pis hayvanların su içtikleri mikroplu pis kaplardan hasta çocukların yüzlerini yıkamak, kurşun eritmek, kor söndürmek” ve birkaç şey daha sayıyor ve uyarıda bulunuyor yazar “Bunlardan sakınmaklığımız zaruridir”. Ha, demek ki yapan o zaman da çok, sorun yaygın ve mücadele ediliyor, uyarıda bulunuluyor bu nedenle.

Bu yazıdan birkaç sayfa sonra ise başlık şöyle “İslâm Dini İçin Reform Bahis Konusu Olamaz”. Yazıda “… bilimsel araştırmalar ve buluşlar ile paralel olarak biz Müslümanların da dinsel anlayışımızda zamanın îcablarına cevap verecek bir gelişme ve genişleme elbette gereklidir. Din adamlarımızın, dîne hizmet etmekle görevli “Hayrat Hademesinin” idrâk ve anlayışında, bilim yoluyla bir REFORM yapmaklığın zamanı çoktan gelmiş ve geçmiştir… gerçek durumumuzun yüz ağartıcı olmadığını bütün çıplaklığı ile görürüz. Geri kalmış bir ülke olduğumuzu anlarız… Bu durumdan… kurtulmak… gerekirse… seçilmiş bir içtihad müessesesi veya içtihad heyeti, bin yıl önce Bağdad’ın kapatılan içtihad kapısını tekrar açmalı ve “Zamanın değişmesinden dolayı değişecek hükümler” işini çözmelidir.” deniyor. Dergideki yazı konuları kabaca şunlar; “İstanbul’un fethi, bâtıl inanışlar, Müslümanlar kin tutmaz, İslam deforme olmadı ki reform olsun, Deniz Kuvvetlerine destek için bağış kampanyası, diş dolgusu ve kaplaması gusle mâni değildir, hayvanlarda sun’i tohumlama ve eneme dinen mahzurlu değildir, köyün üç büyük önderi imam-öğretmen-muhtar işbirliğinin büyük faydaları” vs. Elli yıl önce de aynı sorunlarla cebelleşen ve çözüm üretmeye çalışan, ancak 1000 yıldır hâlâ bunu gerçekleştirmeye bir türlü yanaşmayan bir coğrafya. İçtihat kapısını açmak için kafasını vura vura ziyan olmuş niceleri, oysaki itmek yerine, çekince açılacak olan o meşhur içtihat kapısı… Yapacak bir şey yok. Yıkımı yaşayacağız bir şekilde.

 

Kolordu komutanı, rahat görev yapabilmesi için müftüye bir makam aracı verdi

Kolordu Komutanımız Tümgeneral Semih Sancar, başarı ile yürütmekte olduğu görevini rahat yapabilmesi için Müftümüz Burhanettin Babayakalı’ya bir makam aracı vermiştir.

Dodge marka olan makam aracı sembolik bir rakam karşılığında Müftülük emrine armağan edilmiştir. Müftü, aracı Kur’ân Kurslarının murakabesi ve köylerde seminerler tertibi işlerinde kullanacaktır. Türkiye’de bir müftünün ilk defa makam aracına sahip olduğu yer olan Çorlu, Sancar’ın şahsında Müftülüğe daha önce de kıymetli armağanlar almıştır.

Sancar’ın tutumu saygı ile izlenmektedir.

(Çorlu Gazetesi; 7/4/1965 )

 

Millî Mücadele yıllarında din adamlarımızın başarılı çalışmaları

Din görevlisi olarak Millî Mücadele yıllarında büyük yararlılıklar gösteren büyüklerimizi tanıtmaya çalışacağız. Böylece hem bu büyüklerimizi rahmetle anacağız ve hem de neler yaptıklarını öğreneceğiz.

Bu tanıtmayı yaparken, hakkında bilgi edinebildiğimiz kimseyi ilk çıkacak sayıya alacağız. Ayrıca özel bir tasnif yapılmıyacak.

Bu sayımızda eski Refahiye Müftüsü merhum Şevki Yurtbaşı’nı bulacaksınız.

Şevki Efendi, 1296 tarihinde Refahiye’de doğmuştur. Babası o zamanın kadılarından Hasan Ağa’dır.

Refahiye’de medrese tahsilini bitirdikten sonra Kayseriye gelmiş orada da tahsiline devam etmiştir. Buradan İstanbul’a geçmiş, Süleymaniye’de Ödemişli Mustafendi adındaki meşhur hocanın derslerine 3 yıl devam etmiştir. Ve alüyyül âlâ olarak icazetname almış, şeyhülislâm imtihanını kazanmıştır. Daha sonra Refahiye’ye gelerek bir medrese açmış bir süre ders okutmuştur. Sonra Kuruçay Müftülüğüne tâyin edilmiştir.

Bilâhare Millî Mücadelede fetvâ hocası olarak Sivas Kongresine davet edilmiş, 45 gün süren Sivas Kongresinin bitiminde tekrar Refahiye kazasına gelerek şer’iye kadılığına tâyin edilmiş, şer’iye kadısı iken Refahiye kaymakam vekâletinde de (Koçkiri) bu mühim vazifeyi deruhte etmiştir.

Refahiye’de şer’iye kadılığından sonra Şebinkarahisar ağır cezasına mahkeme âzalığına getirilmiş ve sonra Zara hâkimliğine atanmıştır.

Çeşitli yerlerde hâkimlikten sonra bir ara Refahiye’de avukatlık yapmıştıer. 1935-1936 yıllarında Kuruçay Müftülüğüne tâyin edilmiştir. İki yıl bu yerde müftülük görevini ifa ettikten sonra Refahiye Encümen Âzalığına seçilmiştir. 1937’de Refahiye Müftülüğüne tâyin edilmiştir. 1949 yılına kadar bu yer müftülüğünü yapmakta iken hayata göz yummuştur. Allah rahmet eylesin.

Aşağıda, Atatürk’ün bu değerli müftümüze çektiği takdir edici bir telgrafını aynen okurlarımıza sunuyoruz :

Numara : 8 Mahreci : Refahiye

Kuruçay Müftüsü Şevki Efendiye

12/7/336

Devamlı ve kıymettar hidemât ve mesâî-i vataniyenize muttali oldum. Husûsât-ı mezkûra zât-ı âlinize karşı beslediğim hüsn-i teveccühü tezyîd etmiştir. Muhtâc-ı tenvir olan ahâlinin irşâdâtı hususunda da mesâ-i âlîlerinin bî-dirîğ buyurulmasını rica ederim.

Büyük Millet Meclisi Reisi

Mustafa Kemal

2 Kânunuevvel 926

Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Dînî – Ahlâkî – Edebî – Meslekî Aylık Dergi, 4. Cilt, 5-6. Sayılar, Mayıs – Haziran 1965. Ayyıldız Matbaası, Yenişehir – Ankara – 12 87 99, 1965. Fiyatı : 75 Kuruş

 

Hazırlayan: Mehmet Harma