Deneme

Koral G. Yunuk hocanın gönderdiği metni aynen yayımlıyoruz:

BİR: Dinsel inanç insana iyi gelir. Dinsel inanç insanın doğasında – genetiğinde vardır. Evrimsel seçilim yasası gereğidir. İnanç 200 bin yıldır insan beynine kazılıdır ve hep kalacaktır. Yaşamda kalmasını, soyun devamını sağlar. O yüzden bir rastlantı değil, tabiat kanunudur. İnsana umut, huzur ve güç verir. Coşkusunu artırır ve aynı zamanda rahatlatır. Marksist inanç da öteki inançlarla ortak özellikler gösterir. İnsan doğasına uygundur ve o yüzden yayılır, süregider. Doğru ve yararlı yanları çoktur. Kardeşlik, eşitlik vaaz eder. Bu yüzden ne dine ne Marksizme doğrudan cephe almak gerekir. Olumsuz yanlarıyla mücadele edilmeli, olumlu yanları öne çıkarılmalıdır. Ama yaşama aşırı müdahalesi, her bir şeyi açıklama iddiasına set çekilmelidir.   

İKİ: Her ikisi de cennet vaat eder. Dinler ruhsal alemde ve öte dünyada, Marksizm ise bu dünyada. Pek fark etmez. Marksizmin vaad ettiği cennet komünizmdir. O da dinsel cennet gibi ne zaman geleceği, nasıl gerçekleşeceği, tanımı belirsiz bir ideadır. Dinler de Marksizm de felsefi idealizmden kaynaklanır. İnsanın hayal alemindeki güzelliklere seslenir. Kardeşlik vaaz ederler ama yaşadığımız dünyada bunun gerçekleşmeyeceğini bilirler. Ona ulaşmak için her ikisinde de yol, mücadele, çile ve savaştır.

ÜÇ: Dinler, reel dinsel uygulamaların kötü taraflarından asla kendilerini sorumlu tutmazlar. Dindarlara göre dinin olumsuz ve zararlı etkileri gerçek dinsellikten sapma sonucu ortaya çıkar. Din devletleri, grupları büyük fenalıklar yapmışsa, yapıyorsa burada kabahat dinde değildir. Marksizm de öyledir. Marksistlerin yol açtığı hiçbir kötülükten Marksizm sorumlu değildir. Fakat Marksizm de dinler de kendi getirdikleri yararları, iyilikleri iftiharla, kıvançla sahiplenirler.

DÖRT: Dine inananlar peygamberleri ve kutsal kitapları kusurlardan arınmış sayarlar. Varsa ortaya çıkan hatalar, onların yanlış anlaşılması, yanlış yorumlanması veya onlara gereği gibi uyulmamasından kaynaklanmaktadır. Marksistler için Marx ve kitapları da aynen öyledir. Çok bariz hataları bile gösterilse, “Hayır” denir. “Sen yanlış anlamışsın, sen yoldan sapmışsın, kusur sende…” Marx’ın kitaplarındaki belirsizlikler onun engin düşünce kapasitesi ve çok yönlü bakma yeteneğinden kaynaklanmaktadır. Çelişkiler ve yanlışlar da geliştirilmeyi bekleyen dahice hipotezlerdir.

BEŞ: Dinler reel olguların dinsel önermeleri yanlışlamasıyla ilgilenmez. Bilimin, bilimsel araştırmaların ortaya koyduğu gerçeklerle de… Dinsel inanç ve önermeler gerçeklik üstü, bilim üstüdür. İnanan insanlar her gerçekte ve her bilimsel doğruda kendilerini haklı çıkaracak bir nokta bulabilir. Marksistler de aynen öyledir. Marx’ın önerdiği gibi kapitalizm çökmemiştir. Krizlerden kurtulamamış değildir. Aksine her kriz onu güçlendirir. Kapitalizm Marx’ın önerdiği doğrultuda da gelişmemiş olabilir. Bir avuç patron ve çok geniş işçi sınıfı ortasında kalan ara sınıflar bir dönem daralmış, azalmıştı. Şimdi yeniden genişledi. Önümüzdeki dönem ara sınıflar çığ gibi artacak. Şimdiden bu yaşanıyor zaten. Marksistler bu gerçeklerle ilgilenmez. Önermenin az çok doğru çıkan yanlarını öne çıkarmada olağanüstü mahirlerdir. Tıpkı tefsir ustaları gibi. Hiçbir sosyalist devrim Marx’ın öngördüğü biçimde gerçekleşmemiştir. Olsun!

O devrimciler kendilerine Marksist diyorlar ya, bu yeter. Tüm devrimler yurtsever, milliyetçi damardan çıkmıştır. Tüm devrimler köylü ve küçük burjuvazi ağırlıklıdır. Olsun, hepsi kendilerini işçi sınıfı sözcüsü sayıyorlar ya, bu yeter. Marksizmi yanlışlamak hiçbir biçimde mümkün değildir. Çünkü o bir inanç sistemidir.

Marx’ın en sağlam göründüğü iktisat teorisi bile gediklerle doludur. Meta ekonomisi, işçi üretimi ve artı değer kapitalizme özgü değildir örneğin. Kapitalizmden çok önce, ilk çağda ortaya çıkmıştır. Yaygınlaşması kapitalizme özgüdür. Ne var ki tüm sosyalist devletlerde meta üretimi, işçi üretimi, artı değer üretimi, para ekonomisi aynen sürer. Eğer bunlar kapitalizme özgü kavramlar ise demek ki kapitalizm sonsuza dek yaşayacaktır. Sosyalizmi kurmak olası değildir. Eğer kapitalizme özgü temel yapılar değilseler kapitalizmi ne niteler? Kuramı sil baştan yenilemek gerekir. Fakat marksist iktisatçılar, siyasetçiler bu sorunla hiç ilgilenmezler.  

ALTI: Dinsel sistemlerde Tanrı sürekli insana ve dünyaya müdahale edemeyeceğine ve de peygamberler birer fani olarak dünyadan göçtüklerine göre, din adına, Tanrı adına toplumları kim yönetecektir? Her dönem Tanrı adına toplumları yöneten idareciler çıkar. Başka türlüsü de mümkün değildir. Bunların bir kısmı adil ve iyi yönetir, çoğu ise diktatörce ve kötü yönetir. Hatta birçoğu kendini Tanrı veya peygamberin yerine koyar. Büyük çoğunluk da zorla veya rızayla onlara inanır. Marksizmde Tanrı ekonomi-emektir, onun yeryüzündeki temsilcisi işçi sınıfıdır. İşçi sınıfı ülkeyi doğrudan yönetemeyeceğine göre (Eski Yunan’dan beri tartışılan, denenen ve fakat uygulaması imkansız sorunsal) işçi sınıfı adına birileri toplumu yönetecektir.

Gelin görün ki, bu yöneticiler daha dün akşam işçi olanların arasından seçilseler bile, yönetici koltuğuna oturtulduklarında hızla öz değiştirmekte ve işçi olmaktan çıkmaktadırlar. Marksizm bu en temel problemi öngörmemiştir bile. Uygulayıcıları ise aşmaya çalışmışlar ama hiçbir zaman hiçbir örnekte aşamamışlardır. İşçi sınıfı adına toplumu yöneten sınıf işçi sınıfı değildir. O başka bir sınıftır. İlla bir şeye benzetilecekse bu sınıf en çok büyük burjuvaziye ve onun temsilcisi devlet bürokrasisine benzemektedir. Marksizm bu sorunu tartışmak bir yana tartışılmasını dinden çıkmak sayar ve şiddetle yasaklar.

Sorunun çözülmeye çalışıldığı deneyler ve tartışmalar istisnasız biçimde daha büyük yasaklar ve şiddeti beraberinde getirir. (Stalin, Çin, Kamboçya örnekleri.) Tüm bunlara karşın işçi sınıfında Marksizm yaygınlaşmaz. (Bunun için de özel kuramlar geliştirilmiştir: İşçi sınıfına bilinç dışardan verilir.. Lenin.) Ne ki günümüz işçi sınıfı artık burjuvazi kadar okumuş ve bilinçlidir. Sonuç yine değişmez. Marksizmi benimsemezler. Sosyalist ülkelerde de işçiler Marksizmi takmazlar.

YEDİ: Dine dışardan getirilen eleştirilerde o dinin mensupları genelde ortak ve şiddeti değişen derecelerde güçlü tepki gösterir. Hatta genel olarak dinselliğe yapılan eleştirilerde tüm farklı dinlerden unsurlar ortak tepki gösterir. Marksizme yapılan temel eleştirilere de aralarındaki derin görüş ayrılıklarına bakmaksızın tüm Marksistler ortak tepki gösterir. İşi gücü bırakıp hepsi o eleştirene saldırırlar. Fanatik Marksistler fanatik dinciler kadar bağnazdır. Tartışma veya sorgulamak yerine saldırmayı yeğlerler.

En kibar yanıtları “Salak – Cahil – Meczup – Marx’ı hiç okumamışsın - Kibirli – Dönek…” türünden kısa ve öz nitelemelerdir. Marksist kişi sosyalist duruş ile Marksist duruşu bir ve aynı görür çünkü. Oysa gerçek çoğu zaman tam tersidir. Sosyalist duruştan en kolay uzaklaşanlar genellikle Marksistlerdir. Herhangi bir tarikatten, mezhepten kişi her dinsel eleştiriyi Tanrıya küfür olarak görür. Oysa genellikle Tanrı’ya şirk koşan, onun yerine geçmek isteyen kendileridir.  

SEKİZ: Yedinci madde de bahsettik, dinsel düşünceye bir eleştiri neredeyse tüm dindarları birleştirir diye… Buradan dinlerin toplumlara barış ve huzur getirdiği, hiç değilse aynı dinin mensupları arasında barış ve birlik havası estiği sanılmasın. Bunu bazen sağlar. Çokca sağlayamaz. Din savaşları savaşların en önemli birkaç nedeninden biridir. Din savaşlarında yüz milyonlarca insan ölmüştür. Hatta aynı dinin mezhepleri arasındaki savaşlarda yüz milyondan fazla insan ölmüştür. Dinler dünyaya barış getirme sözü verir ama savaşı da kutsal sayarlar.

Marksizm de tıpatıp aynıdır. Dünyada binlerce Marksist akım, Türkiye’de yüzlercesi çıkmıştır… Bunların bir kısmı ortak hareket eder, bazıları ise tümüyle ayrı cephelerde birbiriyle savaşır. Marksistler arasındaki kavga ve çatışmalarda 200 yılı bulmayan kısacık Marksizm tarihinde on milyonlarca insan ölmüştür.

DOKUZ: Dinlere göre belirgin, bilimsel olarak tanımlanabilir ve ölçülebilir bir insan doğası yoktur. Tanrının çizdiği yol, Tanrının inayeti ve kader vardır. Marksizme göre de insan doğası diye bir şey yoktur. Ekonomik ve sosyal ilişkilerin sonucu olan ve hayvandan tümüyle farklı bir mucizevi yaratık vardır. Dinlere göre eğer Tanrı isterse bazı seçilmiş kulları Tanrı katına yükselir. Marksizme göre eğer ekonomi eşitlikçi olursa bir süre sonra insan Tanrılar katına yükselir.

ON: İnsanın seçme gücü ve iradesiyle ilgili dinsel önermeler bazen onu yüceltici, bazen ise hiçe sayıcıdır. İnsan, koşullar – kendi doğası – iradesi üçgeninde bazen Tanrı tarafından bağışlanır, bazense en ağır şekilde cezalandırılır. Bu konudaki savlar çok belirsizdir, çünkü zaten gerçek yargılayıcı Tanrı’dır. Onun ne zaman ne yapacağını biz bilemeyiz. Marksizmde de koşullar ve insan iradesi çelişkisi üstündeki önermeler belirsiz ve çelişkilidir.

Örneğin sosyalist devrim nasıl gerçekleştirilecek? Kimi zaman koşulların bunu kendiliğinden yaratacağı, kimi zaman zorlu bir irade gerektiği yolundaki önermeler öne çıkarılır. Marx’ta her ikisi de vardır çünkü. Buna göre siyasi-ideolojik ayrışmalar, büyük kavgalar yaşanır. İradeyi ön plana alanlarda ayrışmalar katlanarak büyür, ama kendiliğindenliği öne çıkaranlar da az bölünmezler…

ON BİR: Dindar bir kişi dine karşıymış gibi görünebilen her türlü ideolojik-siyasi-ahlaki akım veya oluşumu dindarlığıyla beraber savunabilir, her oluşum içinde bulunabilir. Örnek verirsek dindar kişi tüm dünyada sağcı, solcu, faşist, komünist, sosyalist, liberal, tutucu veya radikal olabilir. Marksist kişi de keza dindar, ateist, deist, troçkist, maoist, sosyal demokrat, liberal, faşist, feminist, feminizm-karşıtı, ne aklınıza gelirse her türlü bir şey olabilir. Hatta bunların hepsini birlikte olabilir. Çünkü burada bir inanç sistemi vardır ve o sistemin bağlayıcı hiçbir kuralı bulunmaz.

Dinde inanç kişi ile Tanrı arasında, Marksizmde ise kişi ile proletaryanın selamı üstüne olsun yüce Marx sevgisi arasındadır. Bu ulvi hoşgörünün en güzel örnekleri bizim ülkemizde görülür. Bizde muhalefetteki büyük çoğunluk - on milyonlarca insan - aynı zamanda her şeydir: Marksist, Atatürkçü, Türk Milliyetçisi, Kürt Milliyetçisi, CHP’l, HDP’li, Sosyalist, Komünist, Liberal, Feminist… Her şeyimist!

ON İKİ: Dindar kişiler yaşadıkları ülkedeki düzene en kolay uyum sağlayabilen insanlardır. Hatta kendi dinlerinin kesin yasakladığı işleri bile büyük bir rahatlık ve ustalıkla ifa ederler. Üstelik bunu kişisel düzeyde ve kaçamak biçimde değil. Göstere göstere ve topluca ifa ederler. Dine saygılı, hatta o dinin gereklerini yerine getirme iddiasındaki devlet de aynı şeyleri örgütlü ve sistemli biçimde yapar. Ve bunlar dinsel duyguları asla incitmez. Örneğin İslam’da kumar, alkol ile kıyas kabul etmeyecek derecede ağır günah ve yasaktır. Ama adına “şans oyunları” dersiniz, biter gider. “Kul hakkı yemek” cehennemlik yasaktır. Fakat idarecinin hakkı olan payı alması şeklinde bakarsanız olaya, her dindar onaylayacaktır. Zina büyük günahtır, fakat profesyonel zinaya bir sektör ve meslek olarak baktığınızda zina olmaktan çıkar.

Aynı şekilde tüm dünyada Marksistler arasında, o lanetlenen kapitalizmi örgütleyen on milyonlarca insan yetişir. Şirket veya devlet yöneticisi, iş adamı, işletmeci, medyacı, reklamcı, sanatçı, yazar, beyaz yakalı, rantiye vb.. olarak. Kapitalizm yıkılmadığı sürece herkes bir şekilde ekmeğini kazanacak elbet. Bir şey dediğimiz yok. Ama Marksizmde buna getirilen bir açıklama da yok. Marksistler kapitalizmin en akıllı, en işlevsel örgütleyicileri haline gelmişse bundan ne sonuç çıkarılabilir? Kutsal kitaplarda hadiseye ilişkin bir ayet bulunmamakta. Kutsal “Kapital”de sosyallist devlet yöneticileri kapitalist devlet yöneticilerinden farksız haldeyse ne yapmak gerek sorusu sorulmadığı gibi, bu da sorulmamış.

ON ÜÇ: Din adamlığı- kadınlığı veya din örgütlenmesi, din propagandası bir meslektir tarih boyunca. İştir, riski, tehlikesi vardır, ama para da getirir. Bazen ve bazı kişilere iyi para getirir. Marksizm için de aynı şey söz konusur.

ON DÖRT: Dinsel ritüelller, semboller, işaretler, söylemler, aidiyet duyguları, örgütlenmeler, gösteriler ile - ki arkaik kolektif bilinçaltının ürünüdürler - marksist semboller, ritüller, işaretler, söylemler vb. arasında büyük benzerlikler bulunur. Orak-Çekiç’i ele alalım. Ay yıldızın ve de haçın daha da eski bir değişkesinden türemedir. Resmi en altta. Her iki inançta da “şehitlik” kavramı ortaya çıkmıştır. Vb.. Ayrı bir madde olarak yazmayayım. Bu on dört madde de (ki rahatlıkla yenileri eklenebilir) insan olmaktan, insanın ortak doğasından kaynaklı benzerliklere işaret eder. Hiçbiri rastlantısal değildir.

Evet, işte böyle. Gerçi sen “Evrimci Açıdan Din Psikoloji Siyaset” kitabında kaynaklar göstererek konuyu çok ayrıntılı anlatmışsın. Ama ben kendimce bir özetlemek istedim.

Yayına Hazırlayan: Kaan Arslanoğlu

İlgilenenler için 2 not:

Bir- Marksist algoritmanın tam tersi doğrultuda giderek yaygınlaşan ve güçlenen ara sınıflar: Devlet bürokrasisi, memurlar, beyaz yakalılar, parça başı iş gören küçük üreticiler, evinden çalışanlar, finans sektörü, internet sektörü, hizmet, ulaşım, turizm sektörü, emekliler, işsizlik yardımı alanlar, devletten sosyal yardım alanlar, rantiyeler, eski tip küçük burjuvazi, doktorlar, avukatlar, din sektörü, siyaset sektörü vb.. Ve bunlar arasında Marksist inanç hayli yaygındır. Bir tek işçilerde seyrek görülür.

İki – Marksist kuramın “köleci toplum”, “feodal toplum” diye fazla irdelemeden geçiştirdiği ilk ve orta çağlarda işçi sınıfı varlığı ve meta üretimi: Babil, Mısır, Çin’deki şehirlerde görüldüğü gibi ücret, erzak vb. karşılığı çalışan geniş yoksul kesimler. Bunların bir bölümüne “köle”denilmesi, hatta hepsinin köle olarak adlandırılması asıl gerçeği değiştirmiyor. Bugünkü kölelerden belirgin farkları yok. Üstelik önemli bir bölümü tek tek veya kitleler halinde bulundukları yerden göç edebiliyor.

Ayrıca devlet bürokrasisi, yöneten sınıflar ve memurlar hep olagelmiş. Üretim araçlarının doğrudan sahibi olmayan bu sınıflar “artı ürün”den daima paylarını almışlar.

Vergi denen şey zaten doğrudan artı ürün, artı değere el koyma yolu.

İşçi mi kuş mu tavuk mu olmayan paralı asker müessesesi. Tarih boyunca kalabalık bir sosyal sınıf. Halen de polis ve profesyonel asker adıyla devam etmekte. Bunlar işçi mi, üretiyor mu (hizmet sektöründeki işçilerden ne farkları var?), yoksa patron mu? Marx’ta net bir yanıtı yok. Net yanıt olmayınca kuramın temeli büyük zarar görüyor.