Sanat

Dadaistler Aklın Namusunu Nasıl Kirletti…

Son oylama sahtekarlığı iktidara karşı nicelik mi, nitelik mi sorusunu umarım yeniden gündeme getirir.

Nitelikten anladığım özellikle ve en başta akıl niteliğidir.

Güçlü akıl bence insanın öteki niteliklerinden daha öne çıkan, ayırt edici temel niteliğidir.

Son Plebisit iki temel gerçeği hatırlattı. Birincisi: Niceliğin kazanmaya yetmeyeceğini bir kez daha gösterdi; ikincisi: Doğru ve haklı bir zeminin niceliksel artış getirdiğini yeniden kanıtladı.

Birçoklarının “artık iflah olmazlar” diyerek kestirip attığı önemli oranda AKP’li ve solla asla bağdaşmazlar diye itelenen büyük oranda MHP’li “hayır” dedi.

Çünkü “hayır”ın doğruluğuna, haklılığına, akıl namusu gereği inanmışlardı.

Güçlü aklın önemli unsurlarından biri akıl namusudur.

Akıl namusu! “Bizim taraftan”  pek çok kişi “evet, işte bu!” diyecektir. Kendileri çoğu zaman bu namusu göstermedikleri halde.

Eleştiride hep karşıya vurmak, kendine dokundurmamak.

Gerçi siyasetle doğru, haklılıkla başarı arasında, çoğu kişinin ileri sürdüğü o koşutluk yalnızca bir siyaset efsanesidir. “Haklıyız, kazanacağız” geçersiz bir slogandır. Neye göre haklısın? Hadi haklı olduğunu varsayalım, haklı kazanacak kuralını kim koymuş? Tanrı mı? Tarih bize gösteriyor ki, ara sıra haklı da kazanır; ama çoğun haksız kazanır. Haklılık sol siyaset için, onun başarısı için, daha vazgeçilmez gibidir. Ama sol siyasetin başarısının bile çoğu kez haklılıkla doğrudan bir ilişkisi kurulamaz.  

Başarıda tutarlılık, o tutarlılıktan gelen tek noktaya odaklanma stratejisi daha önemlidir, ilerici güçler açısından.

Bu bakımdan, bugüne kadarki tüm kitaplarımda haklılık ile doğruluk; akıl namusu ile başarı arasındaki dinamik ve karmaşık ilişkileri sorgulamışımdır. Buralardan bazı çıkarımlara gitmişimdir. En son “Yüzü Silinenler” kitabında Türkiye sağını, solunu, darbe girişimi ve sonrasıyla birçok yönden ele aldım. Herkesin alıştığı tuhaf çelişkileri ortaya koymaya çalıştım. Düz mantıklı, düz kafalı kimi türdeşlerim ise çoktandır alıştığım üzere, bunu kafamın karışıklığına yormuşlardır. Şu anda söyleyeceklerim de, hayatın ve insanın gerçek çelişkilerinden kaynaklanan çelişkiler içerebilir. Tüm önermelerim doğru olmayabilir. Ama bunların tartışılması, gündemde tutulması, düşünülmesi gerekir. Aksi tutum, günümüzün düşük nitelikli solculuğunu güçlendirir. O da sağı yaratır. Solda sağı yaratır, ülkede sağı iktidarda tutar.

AKP döviz getirmiş, ahlak götürmüştür. Necmettin Erbakan’ın turistler için söyledikleri kendi talebeleri için doğru çıkmıştır.   

AKP dönemi ahlaki bakımdan bir kara delik dönemidir. İyi olan ne varsa karanlığa sürükleyen. Ama Türkiye’de ahlaki çöküşü AKP başlatmadı. Bu çöküş 3O’lu yıllardan itibaren her geçen yıl ivme kazandı. Asıl kaynağı kapitalist-emperyalist sistemdir. Onun da kaynağı bu sistemi yeğleyen insanın doğasıdır.

Ama elbette suçu genelleştirmek büyük suçlulara yarar. Bu son durumun ülkede baş faili 14 yıllık iktidardır. Ne var ki bu karadelik, AKP öncesiyle ve sonrasıyla “bizim” tarafı da kuvvetle etkiledi, “bizim” tarafı da içine çekti. Belki de tersidir. Belki de “en iyilerdeki” ahlaki çöküştür toplumdaki genel çöküşü yaratan. Her iki önermeye de doğru denebilir. Önce Türkiye solu çürümüş olabilir. Ya da tersidir. Tavuk ve yumurta destanı…

Çürüme nasıl daha da hızlandı? Ne zaman hızlandı? 80 sonrasında hızlandı. İnsanlığın temel sorunu o tarihe kadar kapitalizmden kurtulma sorunuydu. Çürüme bu temel sorunun reddiyle başladı. Sözde insan hakları, sözde demokrasi, sözde kendini ifade etme özgürlüğünün solun baş gündemi kabul edilmesiyle başladı. Sözde diyoruz, çünkü bunların hepsi içi boşaltılmış, saptırılmış kavramlar olarak önümüze getirildi. Türkiye solu baş meseleyi Kürtlerin özgürleştirilmesi olarak görmeye başladı. Buna onu ABD ve Avrupa ideologları,  gizli servisleri zorladı. Kafalardaki faşizmin ideolojik kolu başta Birikim, Radikal tayfası olmak üzere bir yandan çalıştı, siyasi kolu doğrudan gizli servisler eliyle radikal sol içinde çalıştı.

Bugün sol; liberal sol, Kürt hareketi, ulusalcılar ve sosyalist örgütler olarak üçe, biraz zorladığımızda dörde ayrılmış durumda. Dördüncüyü birinci grupta değerlendirmek de mümkün. Fakat hepsinde ortak nokta liberalliktir. Liberallik dediğimiz şey ise dünya emperyalist kapitalist sisteminin ideolojisine itaattir. Gerçek özgürlükçü liberallik, komünizm ideali gibi bir ütopya, sadece bir aldatmacadır. Liberalizm solumsu görünümde kapitalist yaşam biçimi savunusu ve onun çeşitli batılı popüler akımlarıdır.

Bizdeki liberaller hiçbir şekilde özgürlükçü değildir, başka fikirlerin yayılmasına tahammülleri yoktur ve başka fikirleri her türlü yolla, ki buna şiddet de dahildir, engelleme eğilimindedir.

Bizde hangi Kürtçünün solculuğunu azcık kazısanız altından katliamsever çıkar. Hangi sosyalistin solculuğunu kazısanız kendinden yana olan her kötülüğü aklamaya çalışan sinir bozucu bir yancılıkla karşılaşırsınız. Hangi ulusalcıyı biraz konuştursanız bir kapitalizm severlik, bir Batı hayranlığı hemen kafasını uzatır. Hangi liberali az eşeleseniz altından tedavisi mümkünsüz bir emperyalizm köleliği, katlanılmaz bir fanatizm, cahillik ve önyargı fışkırır.

İstisnalar vardır, belki yüzde on-onbeştir, ama kaideyi bozmazlar.

Bunları akşam efkarlanıp sabah uydurmuyoruz.

30 yıldır sürdürmeye çalıştığımız tartışmalardan kavrıyoruz. İnsanlar başkalarının onlarca yıllık emeklerinin ürünü fikirlere göz atmıyorlar bile. Okumuş gibi yapanlar öyle laflar ediyorlar ki, üç satıra bile katlanamadıklarını, tembelleşmiş beyinlerinin o ısıyla haşlandığını açık ediyorlar. Her biri birbirinden sümsük Batılı sözde düşünürlerin ezberlenmiş lafları ulusalcısının da dilinde, Kürtçünün de, liberalin de. Hepsinin ortak noktası bu sisteme bir yaşam biçimi olarak aşkları, sadece bu sistem içinde kendi keyiflerince bir yaşam istemeleri. Yani kişisel keyifleri noktasında kamplara ayrılan insanların sözde ideolojik atışmalarına tanıklık etmek zorundayız her gün.

Örneğin şarlatan Freud’u tartışmaya kalktığınızda her kesimden birçok insanın karşınıza dikildiğini, ortaya koyduğunuz belgelerin hiçbirine beş dakika bile bakmadan sizi yargıladığını görürsünüz.  Tıp, edebiyat, spor, siyaset… hangi alana girseniz doğuştan her şeyi bilen cinlere çarpılıp kalırsınız. 

Neden? Akıl namusunun sıfırlanmasından.

Bunun sonucu vatandaşın boşluk duygusudur. Görece daha iyi niyetli, görece daha temiz, arayış içindeki insanların soldan daha da soğuması, var olan istikrara yönelmesidir. Örneğin AKP içinde üçte birlik kesim vardır ki, muhalefette az buçuk bir ruh, bir ahlak ve tutarlılık görseler yönelecekler. Bunu bu oylamada bir parça gördük örneğin. Ama sol içinde, muhalefet içinde böyle olanakların zorlanması gündemden çıkmıştır. Birkaç haftalık seçim dönemleri dışında böyle şeylerin dile getirilmesi başlı başına bir aşağılanma nedeni olup çıkmıştır.

Nitelik derken neyi kast ediyoruz?

Başta belirtmiştik, önce akıl gücünü. Düşünebilme yeteneğini.  Okuyabilme sabrını. Ahlak düzeyini. Adalet duygusunu. Özveri seviyesini. Başkaları için kaygılanma hissini. İnsan olmayı. Cesaret? Cesaret elbette gerekli. Onun da birçok alt türü var. Ama ancak motive olan insan cesaretlenir. Cesaret tek başına bir erdem değildir. İyi nitelik değildir. Kötü şeyler için de cesaretlenebilir insan, iyi şeyler için de. İyi şeyler için güdülendiğinde zaten cesaret de kendiliğinden beraberinde gelecektir. Az ya da çok. Cesaret elbette olmazsa olmazdır, ancak onu iyi kılan namusu ve haklılığıdır.

Nitelik derken belli bir “iyi” doğrultusunda ahlaki tutarlılık demek istiyoruz. Eksik olan, çok eksik olan budur. Söylediğin şeyi yaşa! Hiç değilse yaşamaya çalış! Yaşamadığın zaman bundan rahatsız ol, açığa vur, tartışmaya aç! İçten konuşmaya çalış. Başkasında eleştirdiğin şeyi kendin yapma. Dedik ya, bu son kısmı, ki bilimsel nesnellik, sorgulayıcılık, dürüstlük beraberindeki değerlerdir; belki siyasi başarı için olmazsa olmaz değildir. Ama siz eğer “aydınlanma”, siz eğer “bilimsel sosyalizm”, siz eğer “cumhuriyet değerleri”, “solculuk”, “ilericilik” şunu bunu diyorsanız, bu değerler sizde, çalışmanızda, günlük yaşamda hiç değilse renginizi belli edecek oranda bulunmalıdır. Sizi dinleyen vatandaş ettiğiniz “doğru” lafların sizin kişiliğinizde bir izini görmelidir ki, size inansın. Başka deyişle biz buna “samimiyet göstergesi” diyoruz.

İşte böyle baktığımız içindir ki, Türkiye’de aklın namusunu, muhalefetin samimiyetini bozanların kimler olduğunu da açık seçik görüyoruz. Bunların başında (sağcı starları saymıyoruz, istisnalar dışında bu onların zaten doğal görevidir) solcu starlar geliyor.

Biz burada birçoğunu teşhir ettik. Anlatmaya, göstermeye çalıştık. Bu kirli ortam, bu çürümüş vasattan dolayı çoğunluğu ikna edemeyeceğimizi bildiğimiz halde, hangi deniz yıldızını kurtarırsak faydadır hesabı; bir de geleceğe, gelecek kuşaklara bir eşik, bir belge yığını kalsın diye.

Türkiye’de aklı yozlaştıranların başında da Dadaistler geliyor. Yok şaka tabii. Dadaistlerle bir alıp veremediğimiz yok. Bedri Baykam vesilesiyle çağrıştı. Mamafih düşünce ve yaşam biçimi tutarsızlıklarını, aklın dadaklanmasını  simgelemesi bakımından cuk oturmuş. Nereye oturursa otursun, biz işimize devam edelim.

Bedri Baykam dedik. O da benim gündemime referandum meselesiyle ilgili bir sevgili eski arkadaşımın paylaşımı nedeniyle, bu arkadaşımla sürdürdüğüm tartışma nedeniyle girmiştir.  

80’den sonra, özellikle 90’lı yıllarda halktan manevi anlamda da tamamen kopan asalak bir solcu tipi palazlandı. Yoksul halk kan ağlarken kendi keyiflerince yiyip içip çıkan, üstelik bir de bunun teorisini yapan kalabalık bir kesim. Zor yaşam koşullarıyla boğuşan daha kalabalık bir sol kesim de vardı ki, giderek bu insanı zerre kadar umursamayan “solcuların” etkisi altına girdiler. Yedi düvel etkisini saymıyoruz, başta bahsetmiştik. İşte böyle bir ortamda tüm siyasi mesele Kürtler kurtulsun mu, yoksa kafaları mı ezilsin tartışmasına hapsedilmişti. Aynen şimdiki gibi gariban vatandaş bile gariban vatandaşlığının derdinde değildi. Önüne başka sorunlar konmuştu.

AKP işte o şartlarda filizlendi ve sonrasında iktidara geldi. Dış destek, Sorozdu, horozdu, sonuçta bu ülkede geldi, bu halkla geldi.  

Haber resmini ilginç bir siteden, işte şu bağlantıdan buldum:

http://immoraltales.tumblr.com/page/40

Aynı kaynağın konuyla ilgili yorumu da eğlenceli:

“Dadaist Bar Açılışı

Bu bar açıldığında olay olmuştu hatta rahmetli Jak Deleon (Aslanzâde Yakup Efendi)‘un,1995 senesinde yayınladığı İstanbul ve Bodrum Barları kitabında bar hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz.

Dadaist, Bedri Baykam'ın ilk bar deneyimi değil. 1990 senesinde kapanan Bukalemun'dan sonra açtığı ikinci bar. 1993 senesinde Beyoğlu'nda açılan bu lokal, daha çok bir happening mekânı olarak da kullanıldı. Yukarıda kullanılan bu görsel, o dönem bütün dergi ve gazetelerde yayınlanmıştı.

Görseli bulduğum sitenin sahibi olan arkadaş, göğüslerden rahatsız olmuş belli ki, “paint programı” ile barın adına uygun bir sanat eseri ortaya koymuş.”

Şimdi bu Bedri Baykam bey nedeniyle tartışmaya girdiğim eski arkadaşım, ki fanatik bir ulusalcı: Dünyadaki en büyük devrim Mustafa Kemal’in Türk devrimidir diyecek kadar ulusalcı. (Fikir namusu dediğimiz şey budur işte. Mustafa Kemal’in devrimi büyük bir devrimdir, ona çok şey borçluyuz, sayarız, severiz de… Dünyada etkileri olmuş, ama Dünyanın en büyük devrimi Türk devrimi, deme bari. O zaman ne oluyor, reductio ad absurdum oluyor. Yani kendi savını kendin saçmalaştırıyor ve değersizleştiriyorsun. Dünyada en büyük devrim diye bir tartışma yok zaten. Fransız ihtilali mi, Cromwell devrimi mi, Luther olayı mı, Ekim Devrimi mi, Çin devrimi mi? Bence “en” denecekse en yakını Ekim devrimi, ama ben örneğin onu da tabulaştırmıyorum. Lenin’e büyük saygı ve sevgi duysam da yeri geldiğinde onu da eleştirebiliyorum. Çıkmazlarını görebiliyor ve gösteriyorum. Kendimi, kendi yetersizliklerimi, insani doğal yetersizlikleri eleştirdiğim gibi. Yani hiçbir şey din gibi algılanmaya gelmez fikir dürüstlüğünde. Bilmem farkı anlatabildim mi? Sen kendini kandırmaya başladığında karşı tarafı kendini kandırmakla suçlayamazsın. Suçlasan da hiçbir inandırıcılığı kalmaz bunun. AKP seçmeninin kandırılmışlığı meselesine dokundurmak istiyorum. Önce sen kendini kandırma da sonra karşıdakinden zihinsel uyanıklık veya dürüstlük bekle.)

Ne diyorduk, Bedri bey nedeniyle giriştiğimiz tartışmada arkadaşım diyor ki, siyaset ayrı ele alınmalı, sanat ayrı ele alınmalı, bir kişi kötü sanat (size göre) yapabilir, ama politik doğruları savunabilir. Ben de tam oraya gelmek istiyorum. 1- Bu ulusalcı arkadaşım liberal kapitalist-emperyalist ideologların savını bana evrensel doğru gibi savunuyor. Zaten felsefeden de anladığı, duvarda poster gibi duran Atatürk’ü bir yana koy, sası mı sası liberal Batı felsefesidir. 2- Yamuk insanlar politik doğruları savundukları zaman (doğru da değil ya, o ayrı konu) savundukları politik doğruları rezil ederler. Onları geçersizleştirip zayıflatırlar. 3- Kişilerin esas değeri asıl çalıştıkları alanda ne kadar doğru, dürüst ve halk yararına durdukları, ne kadar iyi işler yaptıklarıyla ölçülür. Sen bunu istediğin kadar kabul etme, hayat bunu böyle kabul eder. Doğa yasasına karşı gelmen bile kendini kandırma ihtiyacı doğal yasasıdır. 4- İdeoloji ve siyasetin gerçeği, “sanat ayrı siyaset ayrı” demez. Hayat bunu demez. Her şeyi birlikte yürütür. Hakim sınıf özellikle birlikte yürütür. O yüzden iktidardakinin bir elinde sopa vardır, öteki elinde “rıza” araçları, yani ideoloji vardır. İktidarı için rıza sağlamak,  yani halkı “ikna” için en yoğun kullanılan iki araç sanat ve medyadır.

Gramsci daha o zaman görmüş, yazmış bunları. Bizde hala siyaset ayrı sanat ayrı nakaratı hakim. Bütün sol partilerde bu hakim. O yüzden CNN artığı medyacılara tüm sol gazeteler kapı açarlar. O yüzden piyasa işi sanat yıldızları birkaç muhalif laf ettiklerinde sosyalist star olurlar. O yüzden Aydınlık Gazetesi, geçmişte Elif Şafak’ı, şimdi Onur Caymaz’ı kapaktan parlatır. Altta liberal kafa vardır çünkü. Ama bunun farkında değildir. Kendini millici sanır. Millici edebiyat yapacam der. Güldür Güldür’deki Bilal’in “Sana telefon alacam, hem de ellemeli” dediği gibi. Öteki kendini sosyalist sanır. Başkası özgürlükçü sanır. (En çok özgürlükçüyüm diyenden kork, sonra milliciyim, diyenden.) Oysa hakim sınıf işi şansa bırakmaz. Ne olduğunu ve ne istediğini bilir. O yüzden birçok sanatçı koçbaşı siyasetçidir aynı zamanda. Elif Şafak, Orhan Pamuk, Ahmet Altan, İbrahim Tatlıses, Bülent Ersoy, Hülya Afşar, Sezen Aksu birer siyasetçidir. Sanatları da siyasettir, duruşları da.

Bedri Baykam ikinci sınıf sanatını en pespaye yöntemlerle pazarladığında ünlü olur, o öyle olduğu için ve ünlü olduğu için yazar yapılır, siyasetçi yapılır; hakim sınıf planlı çalışır, onun yancısı planlı çalışır, bizim saf ulusalcı bunu bilmez. Tabandaki “solcu” bilmez. Yoksa bilir mi? Bazısı bilir. Onlar da kendi işlerinde aynısını yapar veya yapmaya çalışır. Hepsi değil tabii, istisna demiyorum, bir hayli temiz çalışan da vardır zannımca.

İyi sanat nedir? İyi sanat veya daha doğru konuşalım, gerçek sanat eseri, bu işin ustalarının ölçütlerine göre, her şeyden önce yeni olmalıdır, taklit, kopya olmamalıdır, özgün olmalıdır, değişik bir buluş veya görüşü yansıtmalıdır. Ondan sonra işin teknik kalitesinin anlayanlarca takdiri gelir. Üçüncü ve daha çok sosyalist görüşe yakın ustalarca paylaşılan ölçüt ise, sanatın insanda bir şeyler değiştirme, yeni bir ufuk açma, sarsıcı ve derin düşünceler, duygular uyandırma gücüdür.   

Baykam’ın “çıplak kadın yağlı güreş Show”u insanlarda bazı duygular uyandırıyor ama, bunlar milyonlarca yıllık kadim fizyolojik duygulardır ve sanatla pek alaka kuramazsınız zannımca. En eski zenaatla belki. Öteki birçok eseri de bende ilk anda yeni bir şeyle karşılaştığım duygusu uyandırmadı. Kimde uyandırmıştır, bilmiyorum. Resmin teknik düzeyi hakkında çok kabaca görüş bildirebilirim ki, bu ancak “fena değil” lafı olabilir, bir usta ile çırak arasındaki farkı bazı örneklerde anlayamayabilirim. İnsanı eserle karşılaştıktan sonra biraz olsun yükseltmesi meselesi? Hayır, Bedri bey bende sadece “ama niye var?” “Bu kadar gereksiz insan, tamam evrim sonucu var, ama evrim niye böyle?” sıkıntısı yaratıyor.
Bakın tam da bu konuda Taylan Kara’nın yazısından bir parça:

“Ressam Bedri Baykam, boş bir çerçeveyi 125 bin dolar (yüz yirmi beş bin dolar) fiyatla işadamı Murat Ülker’e satmış.

125 bin dolar eden  ‘büyük sanatsal olay’ boş bir çerçevedir. M. Duchamp’tan neredeyse 100 yıl sonra bunun anlamı nedir? Bu konsept dünyada kaç bininci kez tekrarlanmıştır? Ben 2016 yılında çıkıp bir Guernica kopyası çizsem resimde nasıl bir yenilik yapmış olurum? Ya da 2016’da çıkıp W.Faulkner veya J. Joyce’tan on yıllar sonra  ‘romanda bilinç akışı tekniğini buldum’ diye övünseydim, ne düşünürdünüz? Böylesi bir klişeyi bu şekilde sunarken herkesi aptal mı sanıyorsunuz? Bu tartışmalara hiç girmeyeceğim. Merak edenler bununla ilgili tartışmaları ve Bedri Baykam’ın bunlara verdiği yanıtı okuyabilir.

Biraz önce yazdığım, ‘sayfaları boş kitap’ için yazılabilecek o anlamsız cümleleri boş çerçeve için kurabiliriz.

-Sanatın anlamını kökünden sarsan bir arayış…

-Modern estetiğe meydan okuyan bir ‘antiestetizm’…

-Sanattaki ‘sanatçı-sanatsever dualizmi’ni reddederek sanatseveri de esere katan devrimci bir anlayış’…

-Çerçevenin içini sanatsevere terk ederek, resimde ‘ebedi bir bitmemişlik’ praksisinin sergilenmesi…

-Sanattaki sanatçı tahakkümüne son veren ve sanatseveri de sanata katan yeni bir anarşist estetik…

Sayfaları bomboş 500 sayfalık kitabın, resimde bir benzerini yapan B. Baykam ve boş çerçevesi için de bu ve benzeri sayısız saçma cümleler kurabilirdim. Bunları ben ancak alay etmek için yazardım. Ancak ‘boş çerçeve sanatı’ için Hasan Bülent Kahraman, tam da bu kıvamda, tam da aynı anlamsızlıkta, tam da aynı ‘anlamlılık pozları’ içinde ‘ağırmış gibi yapan’ bir yazı yazmış bile!”

http://haber.sol.org.tr/yazarlar/taylan-kara/bos-cercevenin-bos-yazisi-hasan-bulent-kahraman-ya-da-bunun-anlami-nedir-157285

Bedri Baykam’ın “Boş Çerçeve” adlı yapıtı neden çok kötü bir eserdir, işte ispatlıyoruz

Bedri bey, sanat diye yutturduğu malı şöyle savunuyor: “Öte yandan aslında dikkat edersek bu çerçevenin içi boş değil, dolu. Çünkü içine, arkasında ne varsa, onun görüntüleri giriyor.”

Evet, fotoğrafa bakıyoruz, Ülker (Yıldız Holding) patronu ile Bedri beyi boş çerçeveyi doldurmuş halde görüyoruz. Bedri beyin yazılı ifadesiyle tasdik olunan sanatta çirkinlik.   

Konu modernist olmak, post modernist olmak veya Marksist bakış açısıyla katiyen alakalı bir şey değildir. Sanat tartışmasının çok daha temel bilgisiyle alakalıdır. Yoksa iyi bir eserle karşılaştığımızda onu bu modernist mi, ona göre yargılayalım, yok post modernistmiş tu kaka diyelim, fanatiklerinden olmadığımızı bizi az buçuk izleyen herkes bilir. Konu modernist olup olmamak değil yapılan işin sanat olup olmaması tartışmasıdır. Bunun Ülker’e pazarlanması da (ilk bu tablo değilmiş, ondan önce de bir iddiaya göre toplam 150 bin dolarlık üç tablo satılmış), Hasan Bülent Kahraman gibi bir tescilli AKP yancısının gösterdiği ilgi de ayrıca üzerinde durulacak tuhaf ilişkilerdir.

Bu sanatla sahtekarlığın birleştiği noktadır. Tuhaf ilişkiler dedik, lafın gelişi dedik. Yoksa tuhaf bir şey yoktur bunda. Ülker patronu AKP kuruluşu öncesinden yeşil sermayenin en önemli figürü, Tayyip Erdoğan’ın belediye başkanı olduğu dönemden arkadaşı, onun geleceği hakkında kehanette bulunan kilit kişilerden biridir. Böyle bir kişinin “ulusalcı ve din düşmanı” olarak bilinen uçuk bir ressamla ne ilişkisi bulunabilir? İşin siyasi yanına girmeyip paranoyanızı  depreştirmeyelim, ekonomik yanına bir göz atalım. Bir kere sanat sepet işlerinde böylesi bir enayilik sürdükçe, Tatlıses’in, Bülent Ersoy’un on milyon dolarları götürmesi gibi, Bedri bey gibi uyanıklar da bundan pay kapacaktır. Murat bey ise bu tabloyu aldığından pahalıya satacak bir müşteri bulacaktır. Ama o arada ne yapmış olacaktır. Müthiş zeki bir reklam kampanyası. Satışlarındaki artışla zaten o verdiğini üç beş günde geri alacaktır. Laik kesimdeki Ülker alerjisini bir ölçüde kıracaktır. Üstelik siyaseten bu kesimde bir yumuşama da yaratmış olacaktır. Dediğim gibi Bedri beyin onlara karşı yumuşaması olayına hiç girmiyoruz. Bedri beyin ne konuşup yazdığı da zaten pek önemli değildir. Daha üstten düşünen kafalar için imajlar ve duygulanımlar çok daha önemlidir. Sonuçta bu olay sanat ayrı, politika ayrıdır tezini güçlendirmeyen, aksine bir çırpıda çöpe atan sayısız örnekten sadece biridir.

Sanat ve politika aynı şeydir gerçekliğinin bir tek istisnası vardır. Bazen, ki örnekleri nadiren görülür: Politik olarak yanlış (size göre yanlış) birinden iyi bir eser, bir baş yapıt çıkabilir. “Size göre yanlış” bölümü soyut kalmasın, daha bir herkesin kabul edebileceği biçimde somutlansın dersek, siyasi olarak gerici, siyasi dinci veya faşist birinden iyi bir sanat eseri çıkabilir, demek istiyoruz. Bu kısmen eserin teknik üstünlüğünden, kısmen yaratanın politik duruşuna ters sanatsal dürüstlüğünden, has gerçekçiliğinden kaynaklanabilir. Ahlaki olarak bozuk birinden de bir başyapıt çıkabilir. Bu görece çok daha sık görülür. Aynı nedenler burada da geçerlidir. Söylediğimiz “nadir” durumlar söz, yazılı anlatı içeren edebiyatta çok daha nadir görülür; söz içermeyen veya genel anlamlı veya duygusal kısa sözler içeren müzikte daha sık karşımıza çıkar. Mizah, sinema rastlama olasılığı bakımından ikisinin ortasındadır.

Tabii bunlar önce iyi eseri, iyi sanatçıyı, yani yeni olanı, orijinal olanı, üstün bir teknikle sanata dönüştüren kişiyi görmüşsek, düşüneceğimiz şeydir.

Yoksa Baykam gibi uyanıkların sahte kel ilacı misali sanatını bu istisnalar bağlamında değerlendirmek söz konusu bile olamaz. Bu boş çerçeve sanatı çıplak kadın yağlı güreşinden daha büyük skandaldır. Milyonlarca insanın açlık sınırında yaşadığı bir ülkede yüz liralık bir çerçeveye 125 bin dolar fiyat biçmek alan için de satan için de utançtır. İşte o utancı haber resmindeki işçi bunların yüzlerine vuruyor. Ülker’de çalışırken sendikaya girdiği için işten atılan işçiler, bu utancı onların yüzüne vuruyor. Sonra bu tip adamlar TV’lere çıkıp vatanseverlik nutukları atıyorlar.

Birinin bize politik olarak yakın, öbürünün bizden uzak olması sanatlarını değerlendirmede bizi etkilememeli. Arkadaşım bunu demek istiyorsa kabul, ama sanmıyorum, tam tersini yapıyor. Zaten vatandaşın, okumuşların büyük çoğunluğu böyle yapıyor. Çoğu kişi estetik duyguları gelişmediği, kendini o konuda emek verip eğitmediği için siyasi duruşuna göre, hatta büyük çoğunluk için söyleyelim, tipine, tavrına, duruşuna göre, bir de ünlü olup olmadığına göre değerlendiriyor. Bu da evrensel bir insani gerçeklik, bir doğa yasası.

İşte sanat ayrı tutulmalı politika ayrı tutulmalı diyenlerin elini güçlendirecek bir önerme değil mi bu? Kendinle çelişiyorsun diyenler olabilir. Hayır! Tekrar ediyorum, sanat eseri kötüyse bizden de olsa, karşıdan da olsa zaten kötüdür. Karşıdansa ve sanatı da kötüyse bizim için zaten ikisi de kötüdür. Kötü yapıt sahibi bizdense ve starsa ve bunu siyasetinde kullanıyorsa, sonuç bizim için ilk örnekteki kadar kötüdür. Bir de bunu piyasa pazarlama yöntemleriyle sergiliyorsa daha da kötüdür. Umarım anlatabilmişimdir. Son olarak bir kez daha: Star bir sanatçı için “politika ayrı ele alınmalı, sanat ayrı alınmalı” diyebileceğimiz tek durum, iyi yapıtın kötü sanatçıdan çıkması istisnai durumudur sadece.

Bakın tüm bunları istiareye yatıp kafadan uydurmuyoruz. Yüz  yıldır sanatın ne olduğunu tartışan belli başlı ustaların hemfikir olduğu gerçekler. Ben öyle düşünmüyorum diye burun kıvıramazsın; “Sanat güzellik ideasıdır”, politikadan ayrıdır, yok böyle safsata. Fanatik dinciden ne farkın kalır tartışmada. 

Türkiye sol siyasisinin ruhunu 1976’dan beri ezberledim: Bugün Orhan Pamuk “siyasi görüşünü” az buçuk değiştirse, herhangi bir ulusalcı, sosyalist ve hatta komünist gazetede köşe yazmaya başlasa o saat onlar için “iyi romancı” olur, adım gibi eminim. Hem de aynı romanlarıyla, tek satırını değiştirmeden.  

Bu örneklerin üstüne gittik, gitmeye devam edeceğiz. Taylan birçok örnekten bahsetti. Örneğin en son Emre Kongar’dan bahsetti. Emre bey, siyasal İslamcı karşı devrimci ideolojinin koçbaşlarından Orhan Pamuk’a yakın zamana dek yancılık ederdi ve bu Emre bey işte bu nokta kadar çapıyla hala ülkede sola, muhalefete akıl öğretmekte. Bir televizyonda nutuk atıp durmakta. Şimdi arkadaşım diyecektir ki, aşağılamaya hakkın yok. Gerçeği konuşmamız aşağılama kabul ediliyor. Türkiye solunu böyle adamların yönlendirmesi aşağılama kabul edilmiyor! Soruyorum hangisi ülkeyi bu hale getiren aşağılama?   

http://haber.sol.org.tr/yazarlar/taylan-kara/emre-kongardan-bir-basyapit-saka-saka-e-kongar-tipi-elestirmenlik-179155

Keza Arif Yavuz Aksoy bu sitede önce Enver Aysever, sonra Zülfü Livaneli örneklerini verdi.

http://www.insanbu.com/eski/a_haberf40a.html?nosu=1640

En öne çıkanları sergilemeye ve derdimizi anlatmaya devama mecburuz. Çünkü her gün her saat alakalı alakasız her tartışmada önümüze çıkmaktadırlar. Bunlar bir şekilde muhalefetin iktidarı olmuşlar. İnsan kalitesi düşüklüğünden star olmuşlar. Ve onların starlıkları ile bu kalite daha da düşmekte. İnsan niteliğini artırmak istiyorsak bunlarla mücadeleye zorunluyuz. Hela temizliği tatsız iş, ama birileri yapmalı, mecburuz, üstelik zevk mi almaya başladık ne? Gerçek… Her şeye rağmen ve işimizi bozsa da gerçek tutkusunda olmayanlar rahatsız olmaya devam edecek.

Yazının bundan sonrasında başka bir olumsuz büyükten bahsedecektim, ama şimdiden uzadı. Belki devam eder, belki ertelerim. Şimdilik kalsın.

Son cümlede malum Plebisit hakkındaki görüşümü tekrar anımsatayım:

http://www.insanbu.com/Siyaset-Haberleri/395-millet-iradesine-bu-kacinci-tecavuz

Kaan Arslanoğlu