Siyaset

Eski kitaplara dalıp, anıları kanırttığımız bir geziye daha çıkıyoruz. 1963 Türkiyesi'ndeyiz. Elimdeki kitapçık 60 sayfalık iki-dilli bir dergi; Participant Journal. Ön kapağında “A Magazine for Participants in Turkish-American Exchange Programs” ve “Published in Ankara, Turkey by USAID and USIS” yazıyor. Arka kapağında ise “Participant Dergisi, USAID Eğitim Programı ve diğer Türk-Amerikan değişim programlarına katılan şimdiki ve önceki katılımcılar adına ve onlar için, iki ayda bir yayınlanmaktadır” diyor. Sorumlu Editör Erdoğan Başkan, Editör Rıza Çandır’mış. Basım yeri Ankara. Bendeki sayı, Vol. 2, No. 9, Sept. 1963.

USAID, bir Amerikan devlet kurumu. 1961’de Kennedy tarafından, demokrasi ile yönetilen ülkelerin kalkınmasına katkıda bulunmak için kurulmuş tipik bir Soğuk Savaş dönemi “iyilik” kuruluşu. Dergi, bizde yapılan bu “iyilikleri” ve yapanları tanıtıyor; sulama, baraj, toprak ıslahı, teknik eğitim, Devlet Su İşleri (DSİ) vs. Bu işlerde çalışmak için eğitime alınan, Amerika’ya giden, eğitilen kişiler de var derginin sayfalarında. Recai Kutan’ın da adının geçtiği dergide kel alaka, Yıldız ve Müşfik Kenter kardeşler bile haber olarak yer alıyorlar. Demek ki var bir bağlantıları. Kenterleri ayrıca yazayım ama size esas, Türk-İş’in efsanevi Başkanı Seyfettin Demirsoy’un haberini aktaracağım. Ondan önce, bir iki küçük hatırlatma yapalım izninizle.

Barajlar Kralı diye de anılan Süleyman Demirel, 1953’te Seyhan Barajı inşaatında (dergi’dde bu proje de tanıtılmaktadır) proje mühendisi olarak çalışmakta iken gösterdiği başarı sonucu, Menderes tarafından, 1954’de USAID işbirliği ile kurulan DSİ’nin, Barajlar Dairesi Başkanlığı’na, 1955 yılında da Genel Müdürlüğü’ne atanır. Barajlar Krallığının kökeni işte buralara uzanmaktadır. Menderes “Bu çocuğa dikkat edin, geleceğin başbakanıdır” diye işaret ettiği Demirel, söylenenleri haklı çıkarır ve 1962’de AP’den siyasete girer. Sonrası malum.

Seyfi Demirsoy, 27 Mayıs 1960’dan sonra düşürülen Türk-İş genel başkanı Nuri Beşer’in yerine seçilir. Genel Sekreteri Halil Tunç ile birlikte uzun yıllar yönetimi sürdürürler ancak bunların dengeci, ılımlı, uzlaşmacı tutumlarına ve kimi işçi hareketlerine kayıtsız kalınmasına karşı oluşan muhalif grup, 1967’de Türk-İş’ten ayrılarak DİSK’i kurar. İşçilerin “sınıf mücadelesine sürüklenmemesi” gerektiğini savunan Seyfi Demirsoy, bunu önlemenin tek yolunun “partiler üstü politika”dan geçtiğini ileri sürmüştür. 1962’de üyesi olduğu CHP’den istifa eden Demirsoy, Çalışanlar Partisi adıyla anılan, ancak kurulmadan dağılan harekette yer almıştır. Demirsoy-Tunç yönetimi, Türk-İş Konfederasyonu’nu mali yönden güçlendiren USAID ve OECD yardımları konusunda yoğun şekilde suçlanmışlardır.*

İşte bu Seyfi Demirsoy’un, “işçi problemleri konusunu tetkik ettiği” 1963 Haziran-Temmuz aylarını içine alan gezisine dair, USAID yayın organı Participant Journal dergisinde yayınlanan haberini paylaşıyorum şimdi.

“Türk-İş Başkanı Amerika Metodlarını Tetkik Ediyor

Türk-İş Başkanı Sayın Seyfettin Demirsoy bu yılın Haziran ve Temmuz aylarında Birleşik Amerika’da Participant olarak bulunmuş ve işçi problemleri konusunu tetkik etmiştir.

Bay Demirsoy Birleşik Amerika’da bu memleketin en ileri gelen işçi sendikalarını ziyaret etmiş ve işçi ile işverenler arasındaki çalışma problemlerini yakından takip etmek imkânını bulmuştur.

Birleşmiş Otomobil İşçileri Sendikasını da ziyaret eden Bay Demirsoy, Birleşik Amerika’nın en büyük sendikalarından biri olan ve 1,150,000 üyesi bulunan bu sendikanın faaliyeti hakkında sitayişkâr sözler söylemiş ve burada işçilere temin edilen haklar hakkında şöyle demiştir:

'Burada işçilere yalnız iş ve yövmiye temin edilmekle kalınmıyor, ayni zamanda sağlık, sigorta, işsizlik ücretleri ve hatta firmanın kârından hisse gibi menfaatler temin ediliyor. Biz de şimdi işçimize bu hakları temin etmek için çalışmalıyız.'

Ford Motor Şirketinin montaj hattı ve Ford Çelik Fabrikasını da ziyaret eden Bay Demirsoy, Detroit’de yerleşmiş birçok Türk ailesini de ziyaret etmek fırsatını bulabilmiş, ve Detroit’de camiye de gidebilmiştir.”

*www.filozof.net Seyfi Demirsoy Kimdir, Hayatı, Hakkında bilgi.