Sözlük

Gene, gen "PIE kökü": "give birth, beget", doğurmak. Bazı örnekler: Antigone; autogenous; benign; cognate; congener; congenital; connate; cosmogony; degenerate; engender; engine; epigone; eugenics; -gen; gendarme; gender; gene; genealogy; general; generate; generation; generic; generous; genesis; genital; genitive; genius; genocide; genotype; gent; genteel; gentile; gentle; genuine; genus; germ; germinal; germinate; germination; gonad; gonorrhea; heterogeneous; homogeneous; homogenize; indigenous; ingenious; innate; jaunty; kermes; kin; kindergarten; kindred; king; kind; malign; miscegenation; naive; natal; Natalie; nation; native; nature; neonate; Noel; ontogeny; photogenic; phylogeny; pregnant; progenitor; progeny; puny; renaissance; theogony; wunderkind... Bunların hepsi Türkçe 'can' ile ortak anlam ve seste. Bizim bilginler 'can' için de hemen "Farsça" etiketini yapıştırıyorlar. Kutagdu Bilig 1069'dan beri Türkçe metinlerde geçen bir sözcük bu. Peki neden Farsça deyip geçiyorlar? Kolaylarına geliyor, ötesini araştırma zahmetinden kurtuluyorlar. Üstelik Türkçenin zayıf bir dil olduğunu söyleyen yabancı ideologların gözüne girmiş oluyorlar. Gerçekten neden Farsça? Neden Yunan'dan veya Latin'den almamışız. Çünkü bu sözcük harfi harfine ilk nerede yazılmış, bu konuda yayından yayına hiç araştırılmadan geçen bilgiye dayanıyorlar. Oraya 'can' sözcüğünü ya Türkler yazdıysa? Yüzlerce eski Türk yazarın başka alfabelerde ve başka dillerde yazdığını ve bu yazılarda yoğun Türkçe kullandıklarını bilmiyorlar mı? Başka neye dayanarak Farsça? Yukarda verilen sözcük örneklerinin bazıları uyduruk. Fakat doğru olduklarını farz edelim. Birçoğunun Türkçeye dayandığını ilgili maddelerde yazdık. Benign, genuin, kermes, kin, king, kind, nation... Bunlar Türkçeye dayanıyorsa 'can' neden Türkçe olmasın? Gerçi "PIE kök" gibi çürük bir mantık üzerinden sağlam mantık oluşturamayız. O da ayrı konu... Türkçe sözcüklere Farsça etiketi takma sefaleti için bakınız: "Persian" maddesi. Adnan Atabek "can" için şunu söylüyor: " 'Can' eş anlamlısı Türkçede 'yan' var, 'tin' var. Farsçada sadece can var. Demek ki bu Türkçedir. Türkçedeki  c"li sözlere  akademika  ikincil diyor. Mesela, bir örnek verdiğinde, "o ikincildir" derler. Peki ikincil demek yok demek midir? İkincil olmanın bir anlamı yok. Sonra c mi ikincildir, y mi ikincildir, kimse bilmez. Şimdi can sözünde, c ikincil ise, Farsça bizden geç zamanda ikincil  olan kelimeyi almış demek gerekir ki, Farsçanın Türkçeye göre daha genç olduğu ortaya çıkar." Ayrıca bakınız: "Generate" maddesi.