Tıp Bu Değil

İnsan BU sağlık editörü ve “Tıp Bu değil”, “Tıp Budur” kitaplarının editörü Prof. Dr. İlknur Arslanoğlu’nun “Gezici Diyabet Ekibi” projesini sunuyoruz. Bu proje Sağlık ve Milli Eğitim Bakanlıklarından yetkililerin de katıldığı “Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği” Diyabet Çalışma Grubu’nun 27 Şubat 2016’da İstanbul’da yaptığı toplantıda ortaya atıldı. Aslında bir “ön proje”dir ve söz konusu toplantıda ayrıntılandırılarak tamamlanmasına karar verildi.

Ve aslında bu ön projeyle tüm Türkiye’ye devlet eliyle gerçekleştirilmesi  önerilen uygulama, Batı Karadeniz bölgesinde Düzce Çocuk ve Genç Diyabetliler Derneği’nin çalışmalarıyla  9 yıldır büyük ölçüde hayata geçmekte. 

 

Neden Gezici Diyabet Çalışması?

Mevcut durum

Türkiye’de 2015 verilerine göre yaklaşık 18 000 Tip 1 diyabetli çocuk ve ergen (18 yaş altı) var.

2012 yılında yaptığımız çalışmada mevcut 39 çocuk endokrin kliniği olduğunu, bunlardan bilgilerine ulaşabildiğimiz 31 inde son 1 yılda toplam 6992 çocuk diyabetli hasta görüldüğünü saptamıştık.

Projeksiyonla median bakılan 170 olgu üzerinden eksik 8 merkez tamamlanarak 2012 yılında 39 merkezde 8352 hasta bakıldığı tahmin edilebilir.

Günümüzde bu sayının en fazla 9561 olabileceği varsayılabilir (median yeni hasta 31, 39 merkezde 3 yılda eklenen 1209 olabilirdi).

Hastaların yarısı

yılda 1 kez bile

kontrole gelmiyor !

S… 19 yaşında kız, 7 yıl önce tanıştığımızda 3 yıllık diyabetli ve HbA1c si 13.9 idi.

Ablası N… 38 yaşında, S.. gibi 10 yaşlarında diyabet olmuş, tanıştığımızda her iki gözde yalnız ışık görme mevcuttu.

İşitme engelli işçi emeklisi babalarının emekli maaşı ile kendi de diyabetli annelerinin ve evli çocuklu olan epileptik abilerinin tarım gündelikçiliği dışında gelirleri yok. Ereğli’nin dağ köyünde oturuyorlar.

Bize 6 ayı geçmesine rağmen kontrole gelmedikleri için telefonla aradık, ulaşamadık. Adres bilgisindeki köy adından muhtarın numarasına ulaşarak yerlerini doğrulayıp ziyarete gittik.

Seher şimdi derneğimizin bursuyla açık lisede çocuk gelişimi okuyor.

E… 21 yaşında, kız.

1999 depreminde Yığılca’nın köyünden Bolu’nun gecekondu mahallesine taşınıyorlar.

2001 de E.. diyabet oluyor, takipsiz devam ediyor.

Tanıştığımız 2007 yılından 2009 a kadar 25 aylık süre içinde evine defalarca telefon edilip konuşulduğu halde kontrole gelmiyorlar. Babası şehir dışında orman işçisi, annesi işitme engelli.

Geldiğinde ilerlemiş diyabetik nefropati saptandı.

Son beş yıldır HbA1c yi kademeli olarak 7 lere kadar düşürebildi ancak büyük olasılıkla KBY adayı !

Bir makarna fabrikasında işçi olarak çalışıyor.

Neler yapılmalı?

Diyabet bakımının önündeki sosyoekonomik engellerin kaldırılması en doğrusudur, ancak,

Yetersiz diyabet bakımı refah düzeyi yüksek ailelerde de türlü nedenlerle karşımıza çıkmaktadır.

Kötü kontrolün zararı yalnız hastaya ve ailesine değil tüm toplumadır.

Komplikasyonların gelişimine seyirci kalmamalıyız.

Tüberküloz örneği !

Sorumluluk: Tüberküloz önemli ve öncelikli bir toplum sağlığı sorunu olduğundan, asıl amaç hastanın yararı olmakla birlikte, tedavinin doğru olarak yürütülmesi, sağlık sisteminin ve sağlık çalışanlarının sorumluluğu altındadır.

Doğrudan gözetimli tedavi (DGT); tüberküloz hastasının tüm tedavi süresince ilaçlarının her dozunu denetleyen bir görevli ya da sorumlu kişinin gözetiminde içmesi ve bu durumun kaydedilmesi esasına dayanan bir tedavi şeklidir.

Diyabette ise:

Diyabet bulaşıcı hastalık değildir, ancak komplikasyonları toplum sağlığını tehdit eder.

Diyabet izlemi, hasta bireyin kendisi ve ailesine bırakılmayacak kadar toplumsal bir sorundur.

Öneri

Yerinde hasta takibini kolaylaştıran merkezi (Sağlık Bakanlığı) denetimli, bölgesel (Çocuk Endokrin Merkezi) yönetimli, yerel (Aile hekimliği, Toplum Sağlığı Merkezi) uygulamalı bir sistem geliştirilmeli.

Sistem takip tedaviyle kalmayıp, yerel ve bölgesel grup etkinlikleriyle (yaygın kamplar, hasta buluşma günleri, denetimli akran etkileşimi) beslenmeli.

Tüm hastalar tek bir kayıt altında toplanmalı ve 3 aylık HbA1c kayıtları izlenmeli.

Sorunlar

Veri yükü çok fazla, merkezde çok güçlü bir elektronik sistem ve personel gereksinimi var.

Yerelde de önemli iş yükü getirir.

Merkezi, bölgesel ve yerel yetkililerin görev tanımları iyi yapılmalı.

Kişisel verilerin/özel hayatın korunması kavramı açısından sakıncaları var mıdır?

 

Bilginize sunarız…