SGK’nın 2012 yılı toplam bütçe açığı 69 milyar TL’dir. Bu muazzam açığa rağmen toplumun sağlık ve insani gelişmişlik indeksi gibi parametreler dünya platformunda diplerdeki yerini sürdürmektedir. Bu açık Türkiye’nin insani geleceğini tehlikeye sürüklemektedir. Sağlığı hasta bakımı olarak öğreten bu yıkıcı süreçten kurtulmak zorundayız. Örnek aldığımız Amerika’nın sağlık sistemi 2000 yılında çökmüştür. Batan bankaların yarısının gerekçesi sağlık sistemindeki açıklardır. Amerika’da on yetişkinin biri, on çocuğun ikisi sigortasızdır. Amerika’nın kapitalist dünya düzeni kendisi gibi bizleri de bataklığa sürüklemektedir. Toplum sağlığını çıkmaza sürükleyen ve topluma ihanet anlamında olan popülist sağlık politikalarına derhal son verilmeli, gerçekçi ve sürdürülebilir sağlık politikalarına dönülmelidir.

1.      Sağlıkta sosyalist model temel alınmalı, tüm sağlık hizmetinin verimi ve kontrolü devlet eliyle yapılmalı. Talep eden tüm özel hastaneler kamulaştırılmalı… Özel kalmayı tercih eden hastanelere devlet desteği tamamen kaldırılmalı...

2.      Bu süreçte özelden devlete geçen tüm hekim ve sağlık personeline uygun mevzuat hazırlanmalı…

3.      Sağlık Bakanlığı yerine Ulusal Sağlık Strateji Birimi kurulmalı. Bu birimin görevi ulusal veri koordinatörlüğünden gelen veriler üzerinden politika üretmek olarak belirlenmeli…

4.      İlaç, aşı, tıbbi cihaz üretiminde yerli üretim teşvik edilmeli. Tamamen yerli üretime geçilinceye kadar ilaç, aşı, cihaz alım modelleri belirlenmeli… Bitkisel ilaçlar alternatifi oluşturmak üzere (ilaçların sağladığı kimyasal ortamdan uzaklaşmak amacıyla) üretim, araştırma ve piyasa koşulları belirlenmeli…

5.      Ödeme kapsamındaki ilaç sayısı daraltılmalıdır. Tedavi için mutlaka zorunlu olan ilaçlar etkin bir kurul tarafından değerlendirilerek devlet tarafından karşılanmalıdır.  Birinci basamakta yazılacak ilaç liste ve kapsamı belirlenmeli ve sınırlanmalıdır. Uzmanlık gerektiren ilaçlar, ilgili uzmanlarınca yazılmalıdır.  İlaç katkı payları yeniden gözden geçirilmelidir. Yerli İlaç üretimi teşvik edilirken ilaç alım modelleri belirlenmelidir. İlaçların klinik eşdeğerli olduğu bilinen bir gerçeğinden ilacın etkisi kapsamında model oluşturulmalı. Örneğin kolesterol düşürücü ilaçlar, mide asidi bloke eden ilaçlar, demir preparatı, antikoagülanlar, antiagreganlar, kısa etkili insülinler, uzun etkili insülinler, troid extresi, ağrı kesiciler, ateş düşürücüler vb…

6.      Laboratuvar tetkikleri ve diğer tanısal incelemeler de belirli kurallara bağlanmalıdır. Tanı için zorunlu laboratuvar test listesi belirlenmeli, bir kısım testler listeden çıkartılmalıdır. Birinci basamakta yapılan test listesi iyice kısıtlanmalı, gereksiz ve mükerrer kullanımın önüne geçilmelidir. Tetkik istemleri için, ilgili uzman muayenesi ve onayı istenilmelidir.

7.      Birinci basamaktaki hekim sayısı artırılmalı (Bir hekime düşen hasta sayısı standardize edilmeli), bu gruptaki hekimlerin temel görevi saha taraması (toplumun hastalık, sosyal durum, eğitim durumunu tespit eden)  yaparak sağlıklı verilerin merkeze ulaştırılması, hasta, gebe, çocuk, yaşlı takipleri, aşılama, eğitim olmalıdır. Sağlığa ve ilaca ulaşmayan kişilere bizzat sağlık, ilaç hizmeti götürülmelidir. Sevk zincirinde öncelik bölge hastanelerinin olmalıdır. Sevk zinciri işletilmeli, 2. ve 3. basamağa direkt başvuru sınırlanmalıdır. Hastaneler yatan hastalar için, amacına uygun olarak kullanılmalıdır.

8.      Ulusal veri ağı koordinatörlüğü oluşturulmalıdır…

9.      Sağlık personelinin çalışma süreleri standardize edilmeli, fazla çalışma kavramı kademeli olarak yok edilmelidir…

10.  Üniversitelerin birincil sorumluluğu hekim yetiştirme ve araştırma olarak belirlenmeli. Üniversitelerde bir grup hekim sadece eğitimden sorumlu, diğer grup ise araştırmacı grubundan olmalıdır. Bu gruplar arasında isteğe bağlı değişim sağlanabilmelidir. Araştırmacı grup araştırma yaparken klinisyen hekimleri sürece dahil etmelidir. Klinisyen hekimler de araştırmacı gruba çalışma dosyası sunabilmelidir. Üniversite ortamında çalışmak isteyen hekimler bilimsel sınavlarla kabul edilmelidir. Devlet hastanelerinin birincil görevi ise hasta tedavisi ve eğitimi olmalıdır. Üniversiteler eğitim amaçlı olarak devlet hastanelerinden hasta nakli isteyebilmelidir.

11.  Tıpta yeni teknoloji kullanılmadan önce maliyet etkinlik analizi yapılmalıdır. Sağlık Teknolojileri Değerlendirme (STD) birimi kurulmalıdır.    

12.  Hekimlerin bölgelere göre dağılımı adaletli olmalıdır.

13.  Ulusal Tıp Fakültesi Öğrenci yetiştirme programı yapılmalıdır.

14.  Tıpta sağlık hizmeti tam gün olmalıdır.

15.  Tıpta malpraktis yasaları olarak bilinen ve sermayenin dikte ettirdiği yasalar derhal kaldırılmalı, kendi standartlarımız üzerinden yeni yasalar yapılmalı..

16.  Yurt dışından kabul edilen hastalarda bulaşıcı hastalık sorunu (Ör. HIV) toplum sağlığını riske edebileceği için bulaşıcı hastalık testleri yapılmayan hastalar sınırlarımızdan içeriye sokulmamalıdır.

17.  Koruyucu sağlık politikaları yerleştirilmeli

a)Aşılama %100 boyutuna ulaşmalı, aşıların kapsamı genişletilmeli..

b)Su Bakanlığı kurulmalı. Suyun ticari kullanımına derhal son verilmeli. Su güvenliği ve arıtma sistemlerinde en üst teknoloji kullanılmalı. Toplumun musluktan güvenle su içmesi sağlanmalı…

c)Katı yakıt dumanına maruz kalmak engellenmeli. Güvenilir sağlıklı enerji sistemleri yerleştirilmeli…

d)Lokal bahçecilik ve tarım teşvik edilmeli. Tarımda ve hayvancılıkta ithalat kademeli olarak engellenmeli ve tamamen yerel üretime dönülmeli. Tohum koruma, ehlileştirme ve dağıtım programı uygulanmalı… Tarımda ve hayvancılıkta yerel üretimi kısıtlayan tüm ekonomik ve hukuki engeller derhal ortadan kaldırımlı. e)Ulaşımda raylı taşıma sistem ağı, karayolu taşımacılığının yerini almalı. Tek yönlü yollarda gelişen kazalarda devletin hukuki sorumluluğu oluşmalı…

f)İşçi güvenliği amaçlanmalı; sigortasız, sağlık güvencesiz işçi kalmamalı, çocuk işçiliği ile mücadele edilmeli, iş güvenliği takibi güncellenmeli, iş güvenliğinin riske edildiği durumlarda rekor tazminatlar ve cezaların yolu açılmalı…

g) 18 yaşından küçüklere gazlı içecekler, fast-food gıdalar, boş gıdalar (junk food), alkol ve sigara satışı yasaklanmalı. Sigara ve alkolde vergiler artırılmalı. Reklamlar, promosyonlar, teşvikler yasaklanmalı..

h)Geleneksel gıda üretim, pazarlama ve satış birimlerine teşvik, vergi indirimi gibi kolaylıklar sağlanmalı. Bu birimlerin kullandığı yağ, tuz, şeker ve etler standardize edilmeli. Hazır gıda üretiminde kullanılan ürünlere standart getirilmeli ve bu gruptaki üreticilerden vergiler artırılmalı

h)Yeni şehirleşme bölgeleri teşvik edilmeli, bu şehirlerde mimari, toplu taşıma, yeşil alan, yürüyüş ve spor alanlarına standartlar getirilmeli..

ı)Zorunlu eğitim süresi belirlenerek uymayan aileler için yaptırımlar planlanmalı…

i)Töre cinayetleri, kadın cinayetlerine karşı hukuksal yaptırımlar mutlak olmalı. Toplumların düşünce, ifade özgürlüğüne karşı devlet, kişi ve kurum eliyle ve kişilerin bedensel ve psikolojik bütünlüğüne yapılacak saldırılar şiddetle cezalandırılmalı…

j)Savaşlara karşı çıkılmalı

Sağlığın bir insan hakkı olduğu öğretisiyle birlikte topluma insanın sağlığını koruma hakkı bulunduğu öğretilmelidir. Şüphesiz bilgi olmadan ahlak olmayacağı gibi sağlık da olmayacaktır…

Prof. Dr. Gülümser Heper