İlerihaber.org’un kültür-sanat anlayışına bir eleştiri

İlerihaber.org’u kurulduğu günden beri takip etmekteyim. Bu site kendini sosyalist olarak tanımlamakta, yaşama ve topluma sosyalizm perspektifinden bakmaktadır. Bu tanımlama, siyasal alandaki haber ve yorumlarıyla örtüşmektedir. Bu siteyi birkaç dakika inceleyen birisi siyasal olarak sosyalist olduğunu kolaylıkla anlayabilir. Ancak ne yazık ki bu durumu kültür sanat alanında göremediğimi söylemeliyim. Bu yazının amacı, ilerihaber.org’un kültür sanat anlayışını ele almaktır.

İlerihaber.org’un kültür-sanat haberlerinin, Radikal Kitap ve benzeri burjuva- kültür sanat anlayışını üreten mecralardan neredeyse hiçbir farkı yoktur. 

Kısa bir incelemede görülebilecek rastgele örnekler:

http://ilerihaber.org/selcuk-baran-oyku-odulu-icin-son-gun-25-ocak/5853/

http://ilerihaber.org/ttb-behcet-aysan-siir-odul-toreni-20-kasim-da/5390/

http://ilerihaber.org/melih-cevdet-anday-odulu-ulku-tamer-in/174/          

Edebiyatın piyasalaştırılmasının, piyasa edebiyatının en yoz kurumlarından biri olan ödül kurumları eleştiriye değer bulunmadan olduğu gibi benimsenmeli midir? Detayları defalarca yazıldı. Bu haberleri http://www.gunzileli.com/2014/06/30/taylan-karaturkiyede-edebiyat-odulleri-nasil-verilir/

yazısıyla birlikte incelemenizi rica edeceğim. Behçet Aysan gibi bir şair ile Doğan Hızlan gibi burjuva kültürü ölçütlerinde bile yozlaşmış bir unsurunun bir arada olması, Orhan Pamuk-Nâzım Hikmet bir aradalığı kadar ucube bir durum değil midir? Bu itiraz edilecek bir şey değil midir?

Türkiye’deki burjuva kültürünün en karakteristik üreticilerinin düzenlediği programların tanıtımları ilerihaber.org’da kolaylıkla yer bulabilir.

http://ilerihaber.org/dogumunun-100-yilinda-orhan-kemal-sempozyumu/4373/

Ahmet Ümit, Doğan Hızlan, Haydar Ergülen, İnci Aral, Nebil Özgentürk, Nursel Duruel, Selim İleri... Burada Orhan Kemal ile ilgili bir şey görebiliyor musunuz gerçekten?

Orhan Kemal’in sanat anlayışı ya da dünya görüşüyle yukarıdaki isimlerin hangisinin bir ortak noktası vardır? Selim İleri mi? Haydar Ergülen mi? Nursel Duruel mi? Hangisinin?

Nâzım Hikmet'le Orhan Pamuk ne kadar ilgiliyse (ya da ilgisizse), Orhan Kemal'le bu isimler ancak o kadar ilgilidir. Tek tek detaylandırılabilir.

http://ilerihaber.org/bursa-niluferde-yazievi-acildi/300/
Bu haberde Doğan Hızlan reklamı dışında ne var?

Cumhurbaşkanlığı ödülü sahibi, Kültür Bakanlığı teşvik kurulu üyesi, Hürriyet gazetesi yazarı Doğan Hızlan, sosyalist bir yayın organında bu kadar yer edinmek için ne yapmıştır? Doğan Hızlan’ı sizin gözünüzde bu kadar özel yapan nedir? Edebiyat piyasasının, piyasa edebiyatının en karakteristik özelliklerini kişiliğinde taşıyan bir yazar niçin bu kadar yer alır? Gerçekten bilmek isterdim.

Sitede Orhan Kemal'le ilgili haberler var. Orhan Kemal’i ve sanat anlayışını sahiplendiğinizi anlamaktayım. Orhan Kemal Roman Armağanı 2014 yılında skandal bir isme, Hamdi Koç’a verildi.

http://www.insanbu.com/a_haber.php?nosu=1619

Bu yazı İnsancıl dergisinin Kasım 2014 sayısında çıktı. İnsancıl dergisinde B. Sadık Albayrak bu konuyla ilgili arka arkaya tam 4 yazı yazdı.

http://www.insanbu.com/a_haber.php?nosu=1530

http://www.insanbu.com/a_haber.php?nosu=1552

http://www.insanbu.com/a_haber.php?nosu=1569

http://www.insanbu.com/a_haber.php?nosu=1606

Ödüldeki bu skandal, Orhan Kemal-Hamdi Koç isimlerinin bir araya gelmesi, Nâzım-O. Pamuk bir aradalığından daha mı normaldir sizce? Ödül haberlerini arka arkaya sıralayan  ilerihaber.org, bu konuda tek bir satır bile yazmamıştır. Orhan Kemal’i sahipleniyorsanız, tıpkı Nâzım’ı sahiplendiğiniz gibi buna bir tepki vermeniz, iki satır yazı yazmanız gerekmez miydi? Oysa bütün bu kör kör parmağım gözüne skandaldan sonra bile ilerihaber.org’da birkaç gün önce bu haber çıktı.

http://ilerihaber.org/orhan-kemal-roman-odulu-husnu-arkanin/15652/

Yanılmıyorsam yıllar önce, Nâzım Hikmet’in kitaplarının banka yayınevleri tarafından basılmasına karşı kampanya düzenlemiştiniz.

http://ilerihaber.org/enis-batur-atolyesi-imgeyi-kazmak-yazmak/1346/

Yapı Kredi Yayınları’nın başındaki bir kişiyi böyle haber yaptıktan sonra Nâzım’ın banka yayınevleri tarafından yayımlanmasının eleştirilmesi komik değil midir? Enis Batur Yapı Kredi Bankası'dır! Enis Batur’un sanat anlayışını sosyalist mi buluyorsunuz? Hürriyet Pazar ekinde bile çıkacak bu yazı, nasıl bir sol duyarlılığın ürünüdür?

http://ilerihaber.org/iki-siirin-arasinda-kalanlara-oykuler/3041/-

http://ilerihaber.org/faruk-duman-in-son-romani-kopekler-icin-gece-muzigi/2306/

http://ilerihaber.org/cocuk-nefesli-sarki/2618/

 Tipik Radikal gazetesi yazıları… Enver Aysever, Yekta Kopan, Faruk Duman…

Tanıtımını yaptığınız bu yazarları gerçekten okuyor musunuz? Bünyenizde bu değerlendirmeleri yapabilecek, son derece yetkin birçok yazar var. Okumadıysanız bu isimlerin sanat anlayışlarını bir kez de onlara sorabilir misiniz? Örneğin B.Sadık Albayrak’a, örneğin Nihat Ateş’e...

Eğer tanıttığınız bu yazarların kitaplarını okuduysanız bu eserleri sosyalist bulduğunuz için mi tanıtıyorsunuz?

Bu haberlerden yola çıkarak kolaylıkla şöyle bir akıl yürütmesi yapabilirim: Elif Şafak yarın gidip HTKP’ye üye olsa ertesi gün ilerihaber.org’da, “Aşk kitabının diyalektik örüntüsü” , “Ustam ve Ben’deki emekçi ontolojisi” başlıklı yazılar okuyacağımızdan eminim.

Yukarıda gelişigüzel verdiğim kültür sanat haber örneklerini  ilerihaber.org’da değil de Radikal Kitap'a yerleştirseydiniz hiç kimse bunların sosyalist bir haber sitesinden alındığını anlayamazdı. Hiç kimse... Bu haberlerin tamamı Cumhuriyet Kitap, Vatan Kitap, Taraf Kitap ve benzeri yayın mecralarında kolaylıkla yer edinebilir. Bu haberlerin burjuva kültür-sanat aygıtlarındaki haberlerden en küçük bir ayırt ediciliği yoktur. Sosyalist bir haber sitesinin bir farklılığının olması gerekmez mi?

En son olarak bir konuyu açıklamak isterim. İlerihaber.org’da yayımlanabilirliği açısından Yunus Nadi Ödülleri ile ilgili bir yazı yollamıştım.

http://haber.sol.org.tr/blog/yayincilik-kulisi/taylan-kara/yunus-nadi-odullerini-neden-hep-can-yayinlari-alir-116864

Yayımlanmadı. Bu çok doğal. Uygun görülmeyebilir, editörlerin kararıdır. Asla tartışma konusu yapmıyorum. Bu konuyu kişiselleştirip bir husumet oluşturacak da değilim. Bunları bütün samimiyetimle söylüyorum. Bir sürü olumsuz detayı olan bu konuyu büyütmeyip kapatmak istediğime ilgili insanlar şahittir. Maruz kaldığım hakaretleri de sorun etmiyorum. Ancak bu yazıyla ilgili olarak verilen tepkiyi çok tuhaf karşıladığımı söylemeliyim. Sadece şunu sormak isterim. Bu yazıda yanlış olan nedir? Bu yazıdaki hangi bilgi yalandır, yanlıştır ya da çarpıtılmıştır? Bu yazı malumun ilamıdır. Her sözcüğünün doğru olup olmadığını kolaylıkla sınayabilir, yanlışsa yüzüme çarpabilirsiniz. Tek bir sözcük yorumum var mıdır? Kime iftira atılmıştır? Hangi cümlesinde eksik ya da çarpıtma vardır? Bu kadar hakaret edecek ne vardır burada? Keşke bu yazıya gösterilen öfkenin yüzde biri burjuva kültür aygıtlarına da gösterilebilseydi.

İlerihaber.org okurlarının okuyup kendilerinin karar vermeleri için linkini buraya alıyorum (Solportal linkinde olmasına başka bir anlam yüklenmemelidir, kabul etselerdi bu bir başka link de olabilirdi). Okurlar okuyup karar versinler.

Bu yazıda ortaya konanlara, en başta sosyalistlerin karşı çıkması gerekirken bunların savunucusu olmaları tuhaf değil midir? Edebiyattaki piyasa ilişkileri, yayınevi tekellerinin apaçık torpilleri sosyalist bir haber sitesini ilgilendirmiyorsa ne ilgilendiriyor? Keşke benim yazmama gerek kalmasaydı da birileri iki satır bunlardan söz etseydi.

Edebiyattaki karteller, devasa kültür endüstrisinin aygıtları, bu kokuşmuş ilişkiler, sizleri hiç mi rahatsız etmiyor? Kültür sanat alanında bunlara karşı çıkılmayacaksa karşı çıkılacak ne vardır?

Örnekler uzatılabilir. Çıkardığım sonuç şu:

İlerhaber.org, kültür sanat bakımından, siyasal olarak durduğu yerin çok çok daha gerisindedir. İlerihaber.org ana akım kültür aygıtları gibi düzeysiz değildir, “düzeyli burjuva kültürü” üretmekte ve yaygınlaştırmaktadır. Burada hedefim asla tek başına ilerihaber.org değildir. Sosyalist yayın organları içinde kültür yayın politikası bakımından belki en az liberalizm ilerihaber.org’da vardır.

Bu yazı, diğer sol yayın organları için de kolaylıkla yazılabilirdi. Detaylandırmamın nedeni durumun önemini belirginleştirmektir.

Sosyalizm, sadece siyasal arenada gerçekleşecek bir şey midir, sosyalizmin kültür sanat alanında söyleyeceği, burjuva sanatından farklı yeni bir şey yok mudur?

Kültür politikası liberal olan bir hareket siyaseten sosyalist olabilir mi? Diyelim ki oldu, sosyalist kalabilir mi? Siyaseten sosyalist, kültürel olaraksa liberal olan bir yayın organının söyledikleri ne kadar etkili ve inandırıcı olabilir? Kültür-sanat konusuna bakışı, Radikal Kitap'tan, Cumhuriyet Kitap'tan hemen hemen hiçbir farkı olmayan bir anlayış sosyalizmi ne kadar temsil edebilir? Bu soruların yanıtlarını biliyorsunuz, hepimiz biliyoruz.

Sosyalizm siyasal olduğu kadar kültürel bir kavramdır. Sosyalistler, kültür-sanata burjuva sınıfının baktığı gibi bakmaz, bakmamıştır. Sosyalist dünya kavrayışı, önerdiği estetik anlayış, burjuva sınıfının kavrayışından çok farklıdır.

İlerici- sosyalist çevrelerin kültür sanat alanında net, tavizsiz ve hatta sekter bir duruşunun olması gerekiyor. Siyasette taktikler, işbirlikleri vs. olabilir ancak kültür-sanat duruşundan taviz verilmemelidir. Aksi durumda şimdi olduğu gibi burjuva kültürü ve cıvık bir liberalizm, bizzat ilerici-solcu gazete-dergilerin elleriyle yayılır topluma. Oysa bu organların görevi “ölen bir kültür”ün kokusunu topluma pompalamak olmamalıdır.

Meseleyi asla kişiselleştirmeden ortaya koymaya çalıştım. Burada benim ismim ya da bir başkasının olması hiç önemli değil. Umarım bu eleştirilerin, düşmanlık amacıyla yapılmadığı anlaşılır. Önemli olan bu konunun tartışılması ve üzerinde düşünülmesidir.  Başka da bir amacım yoktur.

                                                                                                                      Taylan Kara

                                                                                                          taylankara111@gmail.com

Not:  Bu yazı daha önce mail olarak Akın Art aracılığıyla ilerihaber.org’un kültür sanat servisine ve bazı yazarlarına gönderilmiştir.