Lucy’nin düşündürdükleri

Geçenlerde Lucy’yi izleme fırsatı buldum. Luc Besson’ın yazıp yönettiği bir filmde, Morgan Freeman ile Scarlett Johannson’un nasıl durduklarını merak ettiğimden senaryosuna bakmadan gitmiştim sinemaya. Ne de olsa Luc Besson ve Morgan Freeman kendilerini çoktan ispatlamıştı; Scarlett Johannson da başrollerin değişmez kadın oyuncusu olma yolunda hızla ilerliyordu ki bunu hak edip etmediği başka bir yazının konusu olsun. Neyse, filmde iki Lucy olduğu ilk sahnelerde anlaşıldı; bir tanesi 1987’de aramızdan ayrılan Şempanze Lucy’ye atfen senaryoda yer alan Lucy, diğeri ise 1984’de dünyaya gelen Scarlett Johansson’un oynadığı Lucy karakteri.

Filme ara verilir verilmez yaptığım ilk iş tabii ki “CPH4” sözcüğünü internette aratmak oldu. CPH4, senaryonun kilit kavramlarından birisi, insanın beyin kapasitesini artıran bir tür sentetik maddenin ismi. Profesör Norman (Morgan Freeman) filmin başlarında üniversite amfisinde yaptığı konuşmada insanın beyin kapasitesinin düşüklüğüne değiniyor ve bunun artırılması ihtimali üzerinde duruyor. Sosyal medyada karşılaştığım bir eleştiri yazısı, filmi, “Bir Bilimkurgu Skandalı” şeklinde etiketlerken insanın, beyninin % 10’unu kullandığı iddiasının “fantezi” olduğu karşı iddiasından hareketle filmin senaryosunun daha baştan değersizleştiğini dile getiriyordu. Buna benzer yorumlara daha sonra başka yazılarda da rastladım.

Halbuki biraz dikkatli bir okumada farklı iddialara ve dolayısıyla yargılara ulaşmak mümkün görünüyor. İlk olarak, Mart 2014’te verdiği bir röportajda Luc Besson, on yıllık bir sürecin sonunda gerçekleşen projenin senaryosunun dayandığı varsayım hatalı olsa bile bunun, filmin mükemmelliğini etkilemeyeceğini söylemişti. Filmi mükemmel bulmasam da açıklamanın mantıklı olduğunu düşünüyorum. Bana kalırsa, senaryoda hangi sözcüklere yer verildiğine bakmak çok daha ilginç sonuçlara ulaşılmasına yol açabilir.

Luc Besson’un senaryoyu yazarken farkında olup olmadığını tam olarak bilemesek de İngilizcede “use” (kullanmak) ile “process” (işlemek) arasında anlam farkı bulunmaktadır ve senaryoda “use” kelimesi tercih edilmiştir. Bilimsel açıdan, sağlıklı bir insanın, diğer sağlıklı organlarını kullandığı gibi beyninin de % 100’ünü kullanması (“use”) tabii ki kulağa mantıklı gelmektedir. Ancak mesele, pekala, beynin fiziksel olarak yüzde kaçının kullanıldığı kadar beyin sinirlerinin nasıl işlediği (“process”) de olabilir. Genetik ve çevresel faktörlerle birlikte hayatta karşılaşılan sorunların insan beyninin sorun çözme yeteneğini belirlediğini iddia eden pek çok bilim insanı zaten hali hazırda mevcut. Bu noktada, beynin kapasitesinin kullanıp kullanılmamasından ziyade var olan kapasiteyle hangi işlemlerin yapıldığı sorgulanmalıdır ki bence senaryonun mesajı da buraya oturmaktadır.

İnsan, sahip olduğu zihinsel kapasiteyi tarih boyunca hangi amaçlar için kullanmıştır? Bugün, söz konusu tarihselliğin hangi noktasındayız? Lucy, bu sorulara cevap arayan bir bakış açısıyla izlendiğinde, özellikle Prof. Norman’ın sarf ettiği sözler daha anlamlı hale gelmektedir. Bunlar, “var olmak ile sahip olmak arasındaki fark” ile hayatın amacının “öğrenilenin aktarılması için üreme” olduğu hakkındaki sözlerdir. Profesöre göre, hücrenin var oluş amacına yönelmesi ile kendisini korumak amacıyla yok etmesi arasındaki çizgi oldukça incedir. Filme dair dikkate değer unsurları belki de buralarda aramak gerekmektedir. Yoksa bazılarının yaptığı gibi evrim teorisini şuursuzca sahiplenip ya da ondan rahatsız olup senaryoya saldırmak, tarihin şu anında artık trajikomik bir durum yaratmaktadır.

Evrim, bugün bize var oluşun bilgisini verememektedir belki ama devam eden canlılığa dair çok değerli bilgiler vermektedir. Zaten var oluşun kendisine dair bilgiyi verebilen bir kaynak da henüz bulunmamaktadır. Bunun dışında evrim bir konuyu daha hatırlatmaktadır: Yapım ve yıkım her zaman vardır ve olacaktır, esas olan dönüşümdür ve bunun tek kıstası zamandır. Tarihi, maddenin zamanla imtihanı olarak değerlendirmek bu açıdan anlamlı olabilir. İnsanın zaman içinde ortaya koyduğu seçimler yapım ya da yıkıma dairdir ve zihnin hangi amaçlar için kullanıldığı bu nedenle çok önemlidir. Lucy’nin finalinde verilen mesajın, bilginin depolanması fikrine oturması da özünde bununla ilgilidir. Çünkü bilginin devamlı işlenmesi, depolanması ve her seferinde yeniden gözden geçirilmesi bugün için özgürleşmenin belki de tek yoludur. Sırf bu nedenle dahi empati yeteneği olan bilimsel bakışın sürdürülmesine ihtiyaç olduğu açıktır.

                                                                                                                      Çağdaş Dedeoğlu

Facebook
yorumlar ... ( 5 )
28-09-2014
28-09-2014 15:11 (1)
kadın güzel, kurgu dandik, felsefe hepten tırışka. yorumlardaki "derinlik" yazara ait. Luc Besson Nikita'da yakaladığı olağanüstü güçleri olan kadın figrünün suyunu sıkıyor, o kadar. Acaba 5th elementteki Milla'dan sonra bununla da ilişkisi var mıdır, düzey bu. Filmin mevzuunun atmosfer olduğu Subway'ı tek geçer, oradaki Eric Serra ve Steinberger'ine saygılar sunarız. Morgan Freeman'ın vampirli reklamını izlediniz mi? Araya serpilen "pazar yazısı" diğer tartışmayı unutturmadı tabii. bol güneşli pazarlar. Ali Cengiz
30-09-2014 18:11 (2)
"bir tanesi 1987’de aramızdan ayrılan Şempanze Lucy’ye atfen"... Lucy bulunan ilk insansı fosiline verilen ad. Filmdeki Lucy'nin şempanzeye benzer hali var mı. "Bir Bilimkurgu Skandalı... beyninin % 10’unu kullandığı... var olan kapasiteyle hangi işlemlerin yapıldığı"... bu bir analoji, yani daha karmaşık bir konuyu daha basit bir konuya benzeterek izah etme. Kuantum fiziği ve/veya tasavvuf bilmeden filmi anlamak mümkün değil. Anlatılması ve anlaşılması yıllar olan, ancak 40'lı yaşlarda vakıf olunabilen bir düşünce sistemini, 2 saatlik film ile tasvir etmek mümkün olmadığından.
30-09-2014 18:11 (3)
"hücrenin var oluş amacına yönelmesi ile... kendisini korumak amacıyla yok etmesi arasındaki çizgi"... filmde "hücrenin kendini yok etmesi" diye bir metin yok, yazar anlamadığını uydurmuş. Filmdeki metin "ölümsüzlüğü seçmek". Burada ruhun ölümsüzlüğünden bahsediliyor. Bilgi iki tür birikir. Ölümlü bedenlerin üreme yoluyla kuşaktan kuşağa aktardığı bilgi ve ölümsüz ruhların biriktirdiği bilgi. Tasavvufta beden ölünce ruh serbest kalır ve tekamülüne (bilgi biriktirmesine) devam eder. Beyin kapasitesinde "analoji tekniği" kullanılırken, burada "örtme tekniği" kullanılmış yani karmaşık bir konu, daha basit/bilinen bir konunun arkasına saklanarak gözden kaçırılmış. Kuran'da ve tasavvufta sık kullanılan bir teknik.
30-09-2014 18:12 (4)
"Lucy’nin finalinde verilen mesaj"... film boyunca verilen mesajın aynısı: Gördüğümüz her şey ilüzyondan ibaret. İngilizcede "I am everywhere" iki anlama gelir: "Ben her yerdeyim" ve "ben her yerim". Bu da Tevhid'dir. Bkz: Bakara 115, Hadid 3 Özkan Ateş
01-10-2014 09:52 (5)
Lucy ve/veya tasavvuf konusu için: ozkanates@hotmail.com
DOST SİTELER
Toplam Giriş Sayısı : 2211251
Arama

İmzasız yazı yayımlanmaz. Yazıların sorumluluğu öncelikle yazarına aittir.