Tıp Bu Değil

Bir okurumuzun e-posta ile sorduğu soruya buradan da yanıt veriyorum. Soru, resmi aşılama takviminde bulunan rutin çocuk aşılamalarının (karma, çocuk felci)  yaptırılmasıyla ilgili. Çoğumuz fark etmiştir, yeni kuşak annelerimizde bir "aşıya başkaldırı" dalgası yayılıyor. Bunun kökeninde yerleşik tıp sistemi-devlet-ilaç endüstrisi üçgenine tepki, doğalcılık, dindar tevekkül gibi birçok dürtü yer alabilir.

Aşılar insan toplumunun salgın hastalıklara karşı galip gelmesini sağlayan önemli halk sağlığı stratejileri olagelmiştir. Bu nedenle klasik aşı takvimine saygıyla bakmak gerektiğini düşünüyorum.  Ancak daha sonra endüstrinin pazar arayışı veya modern insanın paranoyası kokan bir aşılar enflasyonu yaşanmıştır. Bu da dikkatleri aşıların yararı kadar zararı da olabileceği gerçeğine yöneltmiştir. Aşıların korkutan potansiyel zararları daha çok akut değil kronik olanlardır. Akut zararlar hemen veya birkaç haftada görülen canlı aşılardaki virüsün hastalık yapması, aşı yerindeki iltihap gibi durumlardır ve nadir görülür. Kronik olanlar ise aşı preparatı hazırlanırken içine katılan koruyucu maddelerin veya bağışıklığı yapacak temel antijenin uzun dönemde ortaya çıkarabileceği otoimmün veya dejeneratif (bağışıklık sisteminin kişinin kendi dokularını tahrip ettiği) hastalıklardır. Bunlarla ilgili yakın zamanda bir literatür taraması yapmadım, destekleyici ve çürütücü kanıt dereceleri nelerdir bilmiyorum.

Şimdi klasik aşı programına saygı duyalım demiştim. Ama bu tarihsel bir saygı olarak mı kalmalı, yoksa bugün için de sorgusuz arkasında durmalı mıyız: Bu bir sisteme güven-güvensizlik sorunudur. Kişisel olarak karma, çocuk felci, BCG ve kızamık aşılarıyla ilgili bu işin uzman kuruluşlarının program güncellemesi yaparken ticari kaygıyla değil, halk sağlığını koruma kaygısıyla hareket ettiğine inanıyorum. Bu tür hastalıklara karşı aşı olmak (çocuğuna yaptırmak) sadece bireysel değil toplumsal bir sorumluluktur. Çünkü enfeksiyon etkeni size bulaştığında iyi beslenmiş, “tuzu kuru” bir bireyseniz hafif atlatabilirsiniz, ama vücudunuzda çoğaltıp yaydığınız etken daha az şanslı birini vurabilir.

Sonuç olarak, enfeksiyon uzmanı olmasam da, bu konudaki tartışmaya klasik aşılara şimdilik evet, diğer özel endikasyon aşılarına, özellikle her yıl tekrarı gerekiyorsa (grip aşısı gibi) en azından kendim için hayır diyorum.

İlknur Arslanoğlu