Sanat

Dünyada geçen 14 bin yıllık ömür bir insana hangi erdemleri katar acaba diye düşünerek başlamak istiyorum yazıma. “DÜNYALI” filmini seyrederken inançla erdemin aslında birbirine teğet giden iki çizgi olduğunu fark ettim. 14 bin yıllık yaşantısının sonucunda tabi ki erdemli bir insan meslek olarak Tarih Profesörlüğünü seçecekti. Yaşamı aslında tarih sahnesine açılan bir pencereydi. Mütevazi ve alçak gönüllü olması da her halde erdeminin bir parçasıydı. Aslında yazımın ikinci parçası olarak “PK” filmini seçmem de tam bu noktadan sonra ortaya çıktı. Çünkü “PK”i izlerken sürekli inanç sistemlerinin sorgulanması bana fazla dayatmacı gelmişti. Halbuki “DÜNYALI” filmi inanç tarihini sorgulamak yerine onun erdemle olan yolculuğunu anlatıyordu.

Yaşadığı yüzlerce hayatı ve öğretiyi irdeleyen profesörümüz insanlık tarihinin birçok güzel öğretiye tanıklık ettiğini ama bunları kendi bencil dünyasına kurban ettiğini o kadar güzel anlatmıştı ki bu beni filme bağlayan en içten taraftı. Hal böyleyken Profesörümüzün bir odada Dünya Tarihini, o daracık alanda, koskoca bir miladı Profesör arkadaşlarıyla irdelemesi ise kuşkusuz bir metafordu. BUDDHA öğretisini onlarca yıl dinleyip bunu kutsal topraklara (Kudüs’e) getirdiğini söylediğinde Hristiyanlık Teolojisini inceleyen Profesör dostu, şimdi de Havarilerden biri mi olduğunu iddia edeceksin dediğinde çok daha gizemli bir cevapla karşılaşacaktır ki, asıl beni “DÜNYALI” filmine bağlayan nokta da buydu. Aslında bu iki filmi kalemin dediği kadar yorumlamak istememin başka bir nedeni de PK filminin üç saat on beş dakikalık uzun ve tekrarlara düşen tanrı sorgulamasını “DÜNYALI” filminin seksen sekiz dakikada Tanrıyı sorgulamak yerine, insanların erdemlerini sorgulayarak yapması oldu. Profesörümüzün dünya tarihini değiştiren dini liderlere, sanatçılara, sanat akımlarına, mezheplere ve politik liderlere uzun yaşamı boyunca hep insan gözünden bakması ve onların iyi yönlerini ya da hatalarını insan etkisine bağlaması aslında inançların bizim öğretilerimizle pekiştiğini ya da yozlaştığını aile bağlarını da kullanarak bize anlatması benim için can alıcı noktaydı.

Dünya tarihi aklımızın almayacağı kadar diyalektiğe, akıma, inanç merkezlerine ev sahipliği yaptı. Bunları kuşkusuz birbirinden ayırmak mümkün değildir diyor kahramanımız. Kökeni kuşkusuz saf iyiliğe dayanan onlarca öğreti, tarihin yoz akımlarıyla birleşerek aslından sapmış ve kendine karanlık tarafı seçmiş olabilir miydi. Profesörümüz 14 bin yıllık yaşantısında bunu defalarca yaşadığını anlatarak bize adeta “İnsan Bu” teorisini kanıtlamıştır. Çünkü biz biliriz ki “Beşerle” ile “Şaşar” tarih boyunca iki iyi dost olmuştur. Bu arada “PK” filmini izlerken aslında kendi inanç yaşamımdan da birçok şey buldum, velhasıl bu derecede Tanrı sorgulaması insanlık tarihine bir çözüm müdür, benim gözümde bir çözüm değil bir çıkmazdır. Bunun içindir ki Dünyalı filmini izlediğimde biz insanlara erdemlerin ışık tutacağına karar verdim. Yine biliyorum, o ışık tutan erdemler belki de binlerce kez karanlığa bürünecek, ama bu pes etmek için bir sebep değil .

İnsan bu ya, elbet hata yapar, bırakın inançları sorgulamayı ya da ego tatmin eden suçlamalar yapmayı, siz de erdemler üretin; bırakın karanlık sokak olmayı, uzaklara ışık tutan el feneri olun. Biz insanlar mağara adamlarından beri bilim sanat ve bilerek üçüncü olarak söylüyorum, inançlar üretiyoruz. Tarihle sabittir ki bu üçü iyi insanların erdemleriyle birleşmediği zaman ortaya çığ gibi büyüyen bir karanlık çıkmaktadır. Bugün de çeşitli inançlar ya da sanatlar ve unutmayalım ki bilimler adına yapılan onlarca çalışma ortaya karanlıktan başka bir şey çıkarmamaktadır, çıkarmayacaktır da… Biz elimizdeki sihirli değneğin erdemlerimiz olduğunu anladığımızda geri kalan tüm metodolojilerin kendiliğinden düzeleceğini de anlamış ve idrak etmiş olacağız.

Haddim olmayarak kalemi iteklediğim bu yazıya değerli bir düşünürün insanlık tarihine el attığı kitabının ana düşüncesiyle sonlandırmak istedim. CONFUCIUS düşüncelerinin birleştirildiği o büyük eserinde Anelektler (The Analects) kitabında erdemli yaşamaya ve insanlara karşı nazik olmaya ilişkin ip uçları veriyor.  Sözün kısası neye inanırsanız inanın, hangi filmi izlerseniz izleyin, hangi sanat eserine bakarsanız bakın ya da hangi pozitif bilimle uğraşırsanız uğraşın onu yaparken karşınızdaki insanlara, insan onuruna yakışan erdemle bakın ve seslenin:

-Ben bu dünya için varım ve karanlığa ışık tutan bir fenerim.

-Sen de bizimle misin?

Tuna HAZOĞLU